ਅਜਿਹੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਲੋਕ ਪਰਲੋਕ ਵਿਚ ਉਚੇਚਾ ਸਤਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਸ਼ਬਦਾਂ ਜਿਵੇਂ ਅਵਤਾਰ, ਪੈਗੰਬਰ, ਗੁਰੁ, ਰੱਬ ਦਾ ਪੁਤਰ, ਤੀਰਥੰਕਰ ਆਦਿ ਨਾਲ ਚੇਤੇ ਰੱਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਧਰਮ ਦਾ ਆਧਾਰ ਤਰਕ ਜਾਂ ਸ਼ਰਧਾ

ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅੰਦਰ ਅੱਜ ਇਹ ਮੁੱਦਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਦੀ ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸਹੀ ਮਾਪਦੰਡ ਤਰਕ ਹੈ ਜਾਂ ਸ਼ਰਧਾ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਭਿੰਨਤਾ ਦਾ ਇਹ ਵਿਵਾਦ ਸਿਰਫ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਬਧਤ ਨਹੀ ਤੇ ਨਵਾ ਵੀ ਨਹੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀ ਸਿੱਖ ਦੇ ਅਨੁਯਾਈ ਹਾਂ ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਹੀ ਰਹੇਗਾ, ਪਰ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾ ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਆ ਸਕੇ ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਦੂਸਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਵਾਚਣਾ ਆਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਜਦੋਂ ਵੀ ਆਪਾਂ ਧਰਮ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਸਰੀਰ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਆਤਮਾ ਵੱਲ ਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਮਾਨ ਸੰਸਾਰ ਨਾਲੋ ਵੱਧ ਅਦ੍ਰਿਸਟਤ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲ ਕੇਂਦਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਦ੍ਰਿਸਟਤ ਲੋਕ ਕੀ ਹੈ। ਇਹ ਜਗਿਆਸਾ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੈ ਕਿ ਜਾਣਿਆ ਜਾਵੇ ਕੇ ਕੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਮਾਰਗ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀ ਆਉਂਦਾ ਤੇ ਉਸ ਮੰਜਲ ਦੀ ਸਹੀ ਤਸਵੀਰ ਜਾਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰਾਸਤਾ ਨਹੀ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਮਨ ਦੀ ਇਸ ਉਮੰਗ ਨੂੰ ਸਹਿਜੇ ਤ੍ਰਿਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਉਥੋਂ ਹੀ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮੱਸੀਆਵਾਂ ਜਨਮ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਬੰਦੇ ਦੀ ਇਸ ਭੁੱਖ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ ਉਸ ਜਮਾਤ ਦਾ ਜਨਮ ਹੁੰਦੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਪਰ ਪਤਾ ਹੋਣ ਦੇ ਭਰਮ ਜਾਲ ਨੂੰ ਖਿਲਾਰ ਕੇ ਅਭੋਲ ਜਗਿਆਸੂ ਨੂੰ ਉਸ ਵਿੱਚ ਫਸਾਉਣਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਲਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਥੋ ਫਿਰ ਸਹੀ ਸ਼ਰਧਾ ਤੇ ਸਹੀ ਤਰਕ ਦਾ ਟਕਰਾਓੁ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ।
ਇਕ ਅਨੁਭਵੀ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ ਦੀ ਇਕ ਬੜੀ ਰੌਚਕ ਤੇ ਅਰਥ ਭਰਪੂਰ ਗਾਥਾ ਦਾ ਜਿਕਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹਾਂਗਾ ਜੋ ਸਾਡੇ ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਸਰਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਈ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਆਮ ਦੁਨਿਆਵੀ ਧਾਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੰਜਲ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਉਹੀ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਕ ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਸਕਦੇ ਜਿਸਨੇ ਆਪ ਉਸ ਰਾਹ ਤੇ ਚਲਣ ਦਾ ਤਜਰਬਾ ਕੀਤਾ ਹੁੰਦਾ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਵਰਤਾਰਾ ਵਾਪਰਦਾ ਜਦ ਰੱਬੀ ਦਰਗਾਹ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਖੁੱਦ ਉਸ ਰਾਸਤੇ ਦਾ ਪਾਂਧੀ ਬਣਕੇ ਆਪ ਚਲਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਆਪਣੀ ਦੁਨਿਆਵੀ ਪੰਧ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਰੱਬੀ ਘਰ ਵਿਚ ਜਾਂਦੀਆ ਹਨ ਤਾਂ ਉਥੇ ਉਹ ਏਨੀਆ ਸਤਿਕਾਰਤ ਤੇ ਅਨੰਦਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਮੁੜ ਉਹੀ ਦੁਨੀਆਵੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਆਉਣਾ ਨਹੀ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ। ਪਰ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ ਰੂਹਾਂ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਰੱਬੀ ਰੂਪ ਜਿਹੜੀਆਂ ਜਾਂ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਇਛਾ ਮੁਤਾਬਕ ਜਾਂ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੇ ਹੁਕਮ ਅਨੁਸਾਰ ਫਿਰ ਮਾਤਲੋਕ ਵਿਚ ਅਉਂਦੀਆਂ ਜਾਂ ਭੇਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਮਾਨਵ ਲੋਕਾਈ ਨੂੰ ਉਸ ਪਰਮ ਅਨੰਦ ਦੀਆਂ ਝੱਲਕਾਂ ਦਿਖਾ ਸਕਣ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾ ਸਕਣ ਤਾਂ ਜੋ ਹੋਰ ਲੋਕ ਵੀ ਉਸ ਪਰਮਆਨੰਦ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਪ੍ਰਰੇ ਤ ਹੋਣ। ਇਹ ਅਨੁਭਵ ਕਿਸੇ ਗੈਰ ਸਿੱਖ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ ਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਾਖਸ਼ਾਤ ਉਦਾਹਰਣਾ ਬਾਕੀ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ਾਂ ਅੰਦਰ ਵੀ ਦੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਲੋਕ ਦੇ ਉਸ ਆਗਾਮੀ ਆਨੰਦ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆ ਕਲਗੀਧਰ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਅਨੁਭਵ ਦਾ ਜਿਕਰ ਬਚਿਤਰ ਨਾਟਕ ਵਿਚ ਕੀਤਾ ''ਜੀਅ ਨਾ ਭਜੋ ਹਮਰੋ ਆਵਨ ਕੋ-ਖੁਬੀ ਰਹੀ ਪ੍ਰੀਤ ਪ੍ਰਭ ਚਰਨਨ ਮੇਂ'' ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਅਵਤਰਨ ਹੁੰਦਾ ਉਦੋਂ ਪੀਰ ਭੀਖਣ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਇਹ ਰੱਬੀ ਇਲਹਾਮ ਹੋਣਾ ਕਿ ਪਟਨੇ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਕੋਈ ਰੱਬੀ ਰੂਹ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹੋਇਆ। ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾਂ ਵਾਪਰੀ ਜਦ ਸਿਧਾਰਥ (ਗੋਤਮ ਬੁੱਧ) ਦਾ ਹੋਈਆ। ਕਥਾ ਹੈ ਕਿ ''ਅਸੀਧਾ'' ਨਾਮ ਦਾ ਇਕ ਮਹਾਂਰਿਸ਼ੀ ਜੋ ਖੁਦ ਵੀ ਮੁਕਤ ਹੋਈ ਰੂਹ ਸੀ, ਹਿਮਾਲੀਆ ਦੀਆਂ ਗੁਫਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚਲ ਕੇ ਸਿਧਾਰਥ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚਿਆ ਤੇ ਇਕ ਮਹਾਂ-ਅਨੰਦਤ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਬੋਲਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਧੰਨ ਹੋਇਆ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਇਸ ਅਵਤਾਰੀ ਕਲੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਜਿਸਨੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਇਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਫੁਲ ਬਣਕੇ ਇਸ ਦੀ ਮਹਿਕ ਨਾਲ ਲੋਕਾਈ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਵੀ
 
ਕਰਨਾ ਤੇ ਆਨੰਦਤ ਵੀ। ਕਿਹੜਾ ਤਰਕ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਤੱਕੜੀ ਤੇ ਅਸੀ ਇਸ ਰੱਬ ਰਹਿਮਤ ਦੀਆਂ ਝਲਕੀਆਂ ਨੂੰ ਤੋਲ ਸਕਾਂਗੇ। ਨਾਸਤਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੇ ਆਸਤਕ ਅਨੁਭਵਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਖੰਡਨ ਵੀ ਕੀਤਾ ਤੇ ਮਖੋਲ ਵੀ ਉਡਾਇਆ ਪਰ ਗਵਾਹੀਆਂ ਏਨੀਆਂ ਪਰਬਲ, ਪਰਿਮਾਨਤ ਤੇ ਪਰਿਵਾਣਤ ਹਨ ਕਿ ਇਨਕਾਰੀ ਹੋਣ ਦੀ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਵੀ ਨਹੀ ਬਚਦੀ।
ਮੈਂ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਧਰਮਾਂ ਦੀਆਂ ਵੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਮਾਨਤਾਵਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹਾਂਗਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤਾਰਕਿਕ ਆਧਾਰ ਸ਼ਾਇਦ ਕੋਈ ਵੀ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਇਸਾਈ ਧਰਮ ਦੁਨੀਆਂ ਅੰਦਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੰਨਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਧਰਮ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੈਗੰਬਰ ''ਯਿਸ਼ੂਸ'' ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਕ੍ਰਿਸਮਿਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਯਿਸ਼ੂਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਦੋ ਵੱਡੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਜੁੜੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਤਰਕ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੈਮਾਨੇ ਅੰਦਰ ਫਿਟ ਨਹੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਯਿਸ਼ੂਸ ਦੀ ਮਾਂ „ਮਰੀਅਮ? ਕੁਆਰੀ ਸੀ ਜਦ ਉਸਨੇ ਇਸ ਰੱਬੀ ਪੁਰਸ਼ ਨੂੰ ਗਰਭ ਧਾਰਨ ਕੀਤਾ। ਦੂਜੀ ਘਟਨਾ ਸੂਲੀ ਤੇ ਚੜਾਏ ਜਾਣ ਦੀ, ਜਦੋਂ ਉਸਨੂੰ ਕਬਰ ਵਿਚ ਦਫਨਾਉਣ ਦੇ ਤੀਸਰੇ ਦਿਨ ਯਿਸ਼ੂਸ ਫਿਰ ਜੀਵਤ ਨਜਰੀ ਆਇਆ। ਇਸਾਈਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਯਿਸ਼ੂਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪਾਪਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਉਪਰ ਲੈਦਿਆਂ ਇਹ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਿੱਤੀ। ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੋਬਲ ਪਰਾਈਜ਼ ਜੈਤੂ ਕਰਿਸਚੈਨਟੀ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਹਨ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹਿਸੇ ਅੰਦਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਭਾਗ ਹੈ। ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਅਸਲ ਤਾਕਤ ਦੇ ਮਾਲਕ ਇਸਾਈ ਲੋਕ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬੇਝਿਜਕ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਦਵਾਨ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਕੋਲੋਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਸਾਂਭ ਨਹੀ ਹੁੰਦੇ ਪਰ ਅਸੀ ਕਦੀ ਇਸਾਈਆਂ, ਕਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਤੇ ਕਦੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਜਾ ਵੜਦੇ ਹਾਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਖੰਡਨ ਦਾ ਬੇਮਤਲਬ ਝਮੇਲਾ ਸਹੇੜ ਬੈਠਦੇ ਹਨ।
ਬੋਧੀ ਧਰਮ ਜਿਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਪਰ ਉਹ ਚੀਜ ਤੇ ਜਪਾਨ ਵਰਗੇ ਵਿਕਸਤ ਅਨੇਕਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਸਤਿਕਾਰਤ ਹੈ। ਮਹਾਤਮਾ ਬੁੱਧ ਬਾਰੇ ਇਕ ਗਾਥਾ ਹੈ, ਕਿ ਬੁੱਧ ਦੀ ਮਾਂ ਬਿਰਖ ਥੱਲੇ ਖੜੀ ਸੀ ਜਦ ਬੁੱਧ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਤੇ ਉਹ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਪੈਰਾਂ ਭਾਰ ਡਿਗਿਆ ਤੇ ਸੱਤ ਕਦਮ ਚਲਿਆ, ਅਠਵੇਂ ਕਦਮ ਤੇ ਉਸਨੇ ''ਜੀਵਨ ਦੁੱਖ ਹੈ'' ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਚਾਰ ਸਚਾਈਆਂ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ।
ਜੈਨੀਆਂ ਦੇ 24ਵੇਂ ਤੀਰਥੰਕਰ ਮਹਾਂਵੀਰ ਨਾਲ ਸੰਬਧਤ ਘਟਨਾ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਂਵੀਰ ਗਰਭ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਦੇ ਗਰਭ ਵਿਚ ਰਿਹਾ। ਕਿਉਕਿ ਪਹਿਲੇ 23 ਤੀਰਥੰਕਰ ਰਾਜ ਪੁਤਰ ਸਨ, ਕਸੱਤਰੀ ਸਨ ਇਸ ਲਈ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਨਿਰਣਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਆਤਮਾ ਜੋ ਇਕ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਤਾਪੀ ਤੀਰਥੰਕਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵਿਚਰੇਗੀ। ਇਸ ਲਈ ਇਸਦਾ ਜੋ ਵਿਆਕਤਿਤਵ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਦੇ ਗਰਭ ਵਿਚ ਵਿਕਸਤ ਨਹੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਬਾਲਕ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਗਰਬ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਰਭ ਪ੍ਰੀਵਰਤਨ ਕਰਕੇ ਖਤਰਾਣੀ ਦੇ ਪਟੇ ਵਿਚ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਖਤਰਾਣੀ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਲੜਕੀ ਦਾ ਗਰਭ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਗਾਥਾ ਜੈਨ ਧਰਮ ਅੰਦਰ ਸਤਿਕਾਰਤ ਮਾਨਤਾ ਨਾਲ ਪ੍ਰਵਾਨਤ ਹੈ।
ਚੀਨੀ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ ਲਾਉਤਸੇ ਪੁਰਾਤਨ ਚੀਨ ਅੰਦਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਤਿਕਾਰਤ ਮਹਾਪੁਰਸ਼ ਤੇ ਫਿਲਾਸਫਰ ਹੋਇਆ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਹ 80 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਦਾ ਸੀ ਉਸਦੇ ਵਾਲ ਸਫੇਦ ਸੀ।
ਪੁਰਾਤਨ ਰਾਜਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਰਾਜਾ ਜਨਕ ਦਾ ਨਾਮ ਰਾਜੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਨਾਲ ਇਕ ਅਵਤਾਰੀ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ ਵੱਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਜਿਕਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ਵੀ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਗੁਰੁ ਅਸ਼ਟਾਵਕਰ ਇਕ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦਾ ਲੜਕਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਪਾਸੋਂ ਜਨਕ ਨੇ ਉਸਦੇ ਪੈਰਾਂ ਉਪਰ ਸਿਰ ਰੱਖ ਕੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ ਮੇਰੇ ਮਨ ਦੀ ਜਗਿਆਸਾ ਪੂਰੀ ਕਰੋ ਮੇਰੇ ਮਨ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਓ ਤੇ ਮੇਰਾ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰੋ। ਉਹ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲਾ ਬਾਲਕ ਅੱਠ ਅੰਗਾਂ ਤੋਂ ਟੇਡਾ ਸੀ ਜਿਸ ਦਾ ਉਸਨੂੰ ਗਰਭ ਸਮੇਂ ਉਸ ਦੇ ਬਾਪ ਵੱਲੋਂ ਸਰਾਪ ਮਿਲਿਆ ਸੀ ਜਦ ਉਸ ਨੇ ਗਰਭ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਵੇਦਾਂ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰ ਰਹੇ ਆਪਣੇ ਬਾਪ ਨੂੰ ਟੋਕਿਆ ਸੀ।

ਤਰਕ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਇਮਤਿਹਾਨ ਵਿਚ ਇਹ ਗਾਥਾਵਾਂ ਪ੍ਰਵਾਨ ਨਹੀ ਹੋ ਸਕੀਆਂ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਸਬੰਧਤ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਵਾਨਤ ਹਨ। ਇਹ ਤਾਂ ਮੰਨਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਇਹ ਗਾਥਾਵਾਂ ਭਾਵੇਂ ਸਚ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਨਹੀਂ ਭਰਦੀਆਂ ਪਰ ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਬੰਧਤ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ਾ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਅੰਦਰ ਵਾਪਰੀਆਂ ਅਲੌਕਿਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦੀ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਤਰਜਮਾਨੀ ਜਰੂਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਤਰਕ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸੀਮਾ ਹੈ ਪਰ ਧਰਮ ਦੀ ਆਪਣੀ ਅਸੀਮਤਾ ਹੈ, ਤਰਕ ਤੇ ਗਣਿਤ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅੰਦਰ 2+2=4 ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਧਰਮ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ 2+2=5 ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਤੇ 2+2=3 ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੈ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ ''ਡਿਠੈ ਮੁਕਤ ਨਾ ਹੋਵਈ ਜਿਚਰ ਸ਼ਬਦ ਨਾ ਕਰੇ ਵਿਚਾਰ'' ਤੇ ਉਥੇ ਹੀ ਦਰਜ ਹੈ ''ਤੁਧ ਡਿਠੇ ਸਚੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਮਲ ਜਨਮੁ ਜਨਮੁ ਦੀ ਕਟੀਐ''॥ ਅਰਦਾਸ ਅੰਦਰ ਦਸਮ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਵੱਲੋਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੁ ਹਰਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਖੁਦ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ''ਸ੍ਰੀ ਹਰਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਧਿਆਈਏ ਜਿਸ ਡਿਠੇ ਸਭ ਦੁਖ ਜਾਇ''॥ ਸਾਡੇ ਗੁਰੁ ਇਤਹਾਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਲਿਖਤੀ ਸਰੋਤ ਤਾਂ ਜਨਮ ਸਾਖੀਆਂ ਹੀ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰ ਗੁਰੁ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਰਾਮਾਤ ਵੀ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਬਖਸ਼ਿਸ ਵੀ ਕਿਹ ਸਜਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਘਟਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੇ ਆਪਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਪਰ ਇਤਬਾਰ ਨਹੀ ਕਰਾਂਗੇ ਤਾਂ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਧਾਰਮਕ ਅਸਥਾਨਾ ਦਾ ਕੀ ਕਰਾਂਗੇ ਜਿਹੜੇ ਉਹਨਾਂ ਧਾਰਮਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹਨ। ਅਵਤਾਰੀ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਚਨ ਹਨ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਜਦੋਂ ਮਨੁਖੀ ਜਾਮੇ ਅੰਦਰ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ''ਕਲ ਤਾਰਨ ਗੁਰ ਨਾਨਕ ਆਇਆ'' ਤਾਂ ਉਹ ਕਾਰਾਮਾਤਾਂ ਕਰਦੀਆਂ ਨਹੀ ਸਗੋ ਜੋ ਕੁਝ ਉਹ ਸਹਿਬਾਨ ਕਹਿੰਦੇ ਜਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਕਰਾਮਾਤੀ ਜਾਂ ਕਾਰਾਮਾਤ ਹੋ ਨਿਬੜਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਹਾਪੁਰਸ਼ ਜਾਂ ਰੱਬੀ ਰੂਹਾਂ ਤੀਰਥਾਂ ਉਪਰ ਨਹੀ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਗੋ ਉਹ ਜਿਥੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਕਰਮ ਨੂੰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹੀ ਸਥਾਨ ਪੂਜਣਯੋਗ ਤੀਰਥ ਸਥਲ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ''ਜਿਥੇ ਬਾਬਾ ਪੈਰ ਧਰੇ ਪੂਜਾ ਆਸਣ ਥਾਪਣ ਹੋਆ'' ''ਜਿਥੇ ਜਾਇ ਬਹੇ ਮੇਰਾ ਸਤਿਗੁਰੂ ਸੋ ਥਾਨ ਸੁਹਾਵਾ ਰਾਮ ਰਾਜੇ''
ਤਰਕ ਤਾਂ ਸਚਮੁੱਚ ਦੋ ਧਾਰੀ ਤਲਵਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਿਰ ਵੱਢਿਆ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦਾ ਤੇ ਸਿਰ ਬਖਸ਼ਿਆ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਕਿ ਉਹ ਤਲਵਾਰ ਕਿਸਦੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਹੈ। ਇਹ ਕਦੀ ਵੀ ਨਾ ਖਤਮ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਲੜਾਈ ਹੈ। ਮੈ ਇਕ ਬੜੀ ਅਚੰਭਿਤ ਤਰਕ ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਚਰਚਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਸੁਣਿਆ ਕਿ ਇਕ ਵਾਰੀ ਦੋ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਿਖਆਤ ਤਰਕ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਦਾ ਅਯੋਜਨ ਹੋਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਕੱਟੜ ਨਾਸਤਕ ਸੀ ਤੇ ਦੂਸਰਾ ਆਸਤਕ। ਦੋਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਪੱਖ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਏਨੇ ਸੂਖਮ ਤੇ ਪਰਬਲ ਤਰਕ ਦੇ ਬਾਣਾ ਦੇ ਵਾਰ ਕੀਤੇ ਤੇ ਲੋਕ ਜੋ ਉਸ ਚਰਚਾ ਨੂੰ ਸੁਣ ਰਹੇ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਜੋ ਆਸਤਕ ਸੀ ਉਹ ਨਾਸਤਕ ਬਣਕੇ ਰੱਬ ਦੀ ਹੋਂਦ ਇਨਕਾਰੀ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਨਾਸਤਕ ਸੀ ਉਹ ਆਸਤਕ ਬਣਗਿਆ ਤਰਕ ਦੀ ਲੜਾਈ ਫਿਰ ਉਥੇ ਦੀ ਉਥੇ ਹੀ ਰਹੀ।
ਤਰਕ ਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਇਹ ਦੋ ਬੁਨਿਆਦੀ ਵੱਖਰੇਵੇਂ ਵਾਲੀਆਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਹਨ। ਤਰਕ ਇਨਕਾਰੀ ਬਿਰਤੀ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀ ਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਅਧਾਰ ਸਵਿਕਾਰਨ ਵਿਚ ਹੈ। ਧਰਮ ਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਸਹਿਜ ਤੇ ਟਿਕਾਓੂ ਉਪਰ ਤੇ ਤਰਕ ਦੌੜ ਭੱਜ ਤੇ ਵਿਸਥਾਰ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦਾ। ਸਾਡੇ ਤਰਕਵਾਦੀ ਪਰਚਾਰਕਾਂ ਦਾ ਤਰਕ ਪੂਰਬੀ ਮਾਨਸਕਤਾ ਦੀ ਹੀਨ ਭਾਵਨਾ ਵਿਚੋਂ ਜਨਮਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ। ਇਹ ਪਰਚਾਰਕ ਧਰਮ ਨੂੰ ਆਤਮਾਂ ਦੇ ਵਿਕਸਤ ਹੋਣ ਜਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦੀ ਥਾਵੇਂ ਪੱਛਮ ਦੇ ਦੁਨਿਆਵੀ ਇਖਲਾਕੀ ਤੇ ਆਰਥਕ ਪੱਖ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਕੇ ਜਿਆਦਾ ਮਹੱਤਵ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਉਹ ਅਜਿਹੇ ਵਿਕਸਤ ਸਮਾਜ ਵਿਚੋਂ ਉਤਪਨ ਮਾਨਸਕ ਪੀੜਾ ਨੂੰ ਭੁਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਸਤ ਤੇ ਤਾਕਤਵਰ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇਸ ਦੁਨਿਆਵੀ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਅਲਾਮਤਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਵੀ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ। ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਮਾਨਸਕ ਰੋਗਾਂ ਨਾਲ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਫੀਸਦੀ ਦਰ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੱ 26 ਫੀਸਦੀ ਹੈ ਹਰ ਚੌਥਾ ਵਿਅਕਤੀ ਮਾਨਸਕ ਰੋਗੀ ਹੈ ਤੇ ਹਰ ਦੂਸਰਾ ਵਿਅਕਤੀ ਦਿਲ ਦੇ ਰੋਗ ਦਾ ਮਰੀਜ਼ ਹੈ। ਉਂਜ ਬੇਸ਼ਕ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਾਨੀਆਂ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰੱਬ ਦੀ ਹੋਂਦ, ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ, ਉਸ ਦੀ ਬਖਸ਼ਿਸ ਨੂੰ ਸਵਿਕਾਰਿਆ ਹੈ। God Bless America ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਸਥਾਈ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਹੈ, ਹਰੇਕ ਵੱਡੇ ਕਾਰਜ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਰੱਬ ਅੱਗੇ ਬੇਨਤੀ ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਗੁਰੁ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਲਈ ਜਾਗਦੀ ਜੋਤ ਤੇ ਪ੍ਰਤੱਖ ਗੁਰੁ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੈ। ਬਾਣੀ ਤੇ ਗੁਰੁ ਦੀ ਇਕ ਮੁਕਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ''ਬਾਣੀ ਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਹੈ ਬਾਣੀ'' ਜਦੋਂ ਆਪਾ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੇ ਭਰੋਸੇ ਉਪਰ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਸਾਡੇ ਪੁਰਾਤਨ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਹੀ ਦੇਣ ਹੈ। ਕੁਝ ਵੀ ਕਿਸੇ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਨਹੀ ਲਿਖਿਆ ਜੋ ਨੰਦੇੜ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਸਿੱਖਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਲਈ ਧਾਰਮਕ ਗ੍ਰੰਥ ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਪਰ ਗੁਰੁ ਨਹੀ। ਕਿਹੜਾ ਤਰਕ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਤੁਸੀ ਨੋਜਵਾਨ ਪੀੜੀ ਦੀ ਇਸ ਜਗਿਆਸਾ ਨੂੰ ਤ੍ਰਿਪਤ ਕਰੋਗੇ। ਸਿਵਾਏ ਇਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇ ਦੇ। ਤਰਕ ਦੇ ਕਿਸ ਫਾਰਮੂਲੇ ਨਾਲ ਸਾਬਤ ਕਰੋਗੇ ਕਿ ਇਕ ਰੱਬੀ ਜੋਤ ਜੋ ਗੁਰੁ ਨਾਨਕ ਰਾਹੀ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਅੰਦਰ ਆਈ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ 239 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇ ਅੰਦਰ ਉਹ ਵੱਖਰੇ ਵੱਖਰੇ 10 ਸਰੀਰਾਂ ਅੰਦਰ ਪਕ੍ਰਾਸ਼ਤ ਹੋਈ। ਕਿਵੇਂ ਸਿੱਧਕ ਰੋਗੇ ਕਿ ਉਹ ਜੋਤ ਜਦੋਂ ਸਰੀਰਕ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੀ ਕਰਦੀ 72 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬਜੁਰਗ ਬਾਬੇ ਅਮਰਦਾਸ ਨੂੰ ਗੁਰੁ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹੀ ਜੋਤ ਰੱਬੀ ਬਖਸ਼ਿਸ ਵਾਲੀ ਅਗੰਮੀ ਸ਼ਕਤੀ ਲੈ ਕੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬਾਲਕ ਗੁਰੁ ਹਰਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਕੀ ਸਿਵਾਏ ਭਰੋਸੇ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਦੇ, ਸਾਡੇ ਪਾਸ ਕੋਈ ਵਜ੍ਹਾ ਹੈ ਇਨਕਾਰੀ ਹੋਣ ਦੀ। ਕੀ ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਸਾਡੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਸਰੋਤਾਂ ਰਾਹੀ ਹੀ ਨਹੀ ਆਇਆ ਜਿਨ੍ਹਾ ਅੰਦਰਲੀਆਂ ਕਈ ਗੱਲਾਂ ਸਾਡੇ ਮੁਤਾਬਕ ਗਰੁ ਮਤ ਸਿਧਾਂਤ ਦੀ ਤਰਜਮਾਨੀ ਨਹੀ ਕਰਦੀਆ।
ਇਹ ਅਜਿਹਾ ਮੁੱਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਦੀ ਵੀ ਖਤਮ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਨਹੀ ਜਿੰਨੀ ਦੇਰ ਤੱਕ ਇਸ ਨੂੰ ਦੌਹਾਂ ਦੇ ਪੂਰਕ ਸਮਝ ਕਿ ਨਾ ਪਾ ਵੇਖਿਆ ਜਾਵੇ। ਜਿਵੇਂ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਤੇ ਸਿਆਸਤ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਜਰੂਰੀ ਹਨ ਪਰ ਸਿਆਸਤ ਜਾਂ ਸੱਤਾ ਜਾਂ ਸ਼ਕਤੀ ਜੇ ਧਰਮ ਦੇ ਅਧੀਨ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਕ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ। ਇਵੇਂ ਹੀ ਧਰਮ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਬੇਸ਼ਕ ਸ਼ਰਧਾ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੇ ਭਰੋਸੇ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਜਿਆਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਤਰਕ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿਚੋਂ ਮੁਕੰਮਲ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਗਲ ਕਹੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਧਰਮ ਦੇ ਮਹੱਲ ਨੂੰ ਅੰਨੀ ਤੇ ਬੇਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਸ਼ਰਧਾ ਦੀਆਂ ਨੀਹਾਂ ਤੇ ਉਸਾਰਨ ਦੀ ਹਿਮਾਕਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਧਰਮ ਦੇ ਸਹੀ ਅਰਥਾਂ ਦਾ ਗੁਆਚਣਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ।

ਸੰਪੂਰਨ ਸਿੰਘ
ਮੁਖ ਸੇਵਾਦਾਰ
ਸਿੱਖ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੈਂਟਰ ਹਿਊਸਟਨ (ੂਸ਼ਅ) 281-635-7466