ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ' ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ / ਵਿਗਿਆਨ - ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ ਤਰਨ ਤਾਰਨ

ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਸਿਰਫ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥ ਨਹੀਂ ਹਨ। ੁਉਹ ਤਾਂ ਸਮੁੱਚੀ ਮਾਨਵਤਾ ਦੇ ਕਲਿਆਣਕਾਰੀ ਫਲਸਫੇ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੀ ਜੀਵਨ ਜਾਚ ਹਨ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਨਮੁੱਖ ਤੋਂ ਗੁਰਮੁੱਖ ਬਣਨ ਦੀ ਪ੍ਰੈਰਨਾਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਗੁਰਮੁੱਖ ਸੱਭਿਅਕ ਤੌਰ ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਕਸਤ
ਪੱਧਰ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਉਚਿਤ ਹੋਇਗਾ ਕਿ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਆਧਾਂਰ ਹਨ। ਸੱਭਿਆ ਸ਼ਬਦ ਸਭਾ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹੀ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੱਭਿਆ- -ਚਾਰ ਉਹ ਆਚਾਰ ਹੈ ਜੋ ਸਭਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਹੋਵੇ। ਸਭਾ ਲਈ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਸੰਗਤ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਨਮੁੱਖ ਤੋਂ ਗੁਮੁੱਖ ਬਣਨ ਲਈ ਸਤਿ- ਸੰਗਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਂਚਾਰ ਦਾ ਆਧਾਰ ਪੂਰਬ ਦੀ ਸਰਵੋਤਮ ਅਤੇ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਵਿਚਾਰ -ਧਾਰਾ ਨੇ ਬਣਾਇਆਂ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਸਰਵੋਤਮ ਹੈ। ਦੁੱਖ ਦੀ ਗਲ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਇਕ ਹਲਕੇ ਫੁਲਕੇ ਖਾਓ -ਪੀਉ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਅਰਥ ਕੇਵਲ ਮਨ ਪ੍ਰਚਾਵਾ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਤੌਰ ਤਰੀਕਾ ਵਿਖਾਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤੇਜਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੰਗ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਅੰਧਕਾਰ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢਣ ਦੀ ਭੁਮਿਕਾ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨਿਭਾਏ। ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਜੋ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਤਰੱਕੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਉਹ ਸੱਭ ਸਿੱਖ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਹੈ।
ਪਾਤਾਲ.ਪੁਲਾੜ, ਆਸਮਾਨ, ਗ੍ਰਹਿ, ਬਾਰੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਕਾਵਿਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਉਲੇਖ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀਆ ਵੀ ਗੁਰੂਬਾਣੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਕਾਬੂ ਕਰਕੇ ਮਨੁੱਖ ਪੁਲਾੜ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਿਆ ਹੈ। ਗੁਰੂਬਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਕੁਦਰਤੀ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਦੀ ਵਿਧੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਪ ਰੰਤੁ ਸਿੱਖਾ ਨੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸੱਭ ਧਰਮਾਂ ਤੋਂ ਸਰਲ ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਾ ਵਾਲੀ ਇਹ ਸਭਿਅਤਾ ਆਪਣੇ ਤੱਕ ਹੀ ਮਹਿਦੂਦ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਗਈ।
ਅਰਦਾਸ ਤਾਂ ਇਹ ਕਰਦੇ ਹਨ, " ਸੱਭ ਸਿੱਖੋਂ ਕੋ ਹੁਕਮ ਹੈ ਗੁਰੂ ਮਾਨਿਯੋ ਗ੍ਰੰਥ" ਪਰ ਮੰਨਦੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ, ਦੇਹ- ਧਾਰੀ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਹਨ। ਇਹ ਵਤੀਰਾ ਗੁਰੂਬਾਣੀ ਦੇ ਅਸੂਲਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਲਿਆ ਖੜਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਜਹਾਜ਼ ਹੈ ਚੜ੍ਹੇ ਸੋ ਉਤਰੇ ਪਾਰ"। ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਬਾਣੀ ਬਿਨ ਕਿਸੇ ਭੇਦ ਭਾਵ ਭਵਸਾਗਰ ਤਾਰ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਵਾਕ  ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਜਹਾਜ਼ ਹੈ ਚੜ੍ਹੈ ਸੋ ਉਤਰੇ ਪਾਰ", । ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਬਾਣੀ ਬਿਨ ਕਿਸੇ ਭੇਦ ਭਾਵ ਭਵਸਾਗਰ ਤਾਰ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਵਾਕ ਹੈ, 'ਹੱਕ ਪਰਾਇਆ ਨਾਨਕਾ ਉਸ ਸੂਰ ਉਸ ਗਾਇ"-ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਖੁਨ ਖਰਾਬੇ ਤੋਂ ਵਰਜਦਾ ਹੈ। "ਜਿਸ ਕੀ ਵਸਤੁ ਤਿਸ ਆਗੇ ਰਾਖੇ"ਭਾਵ ਹੱਕਦਾਰ ਦਾ ਹੱਕ ਜਰੂਰ ਮੋੜੋ, ਕਿਸੇ ਦੇ ਮਾਲ ਨਾਂ ਦੱਬੋ।
ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ, ਨਿਰਵੈਰ, ਨਿਰਭਓ , ਨਿਰਪੱਖ ਜੀਵਨ ਗੁਜਾਰੋ। ਨਾਂ ਕਾਂਹੇ ਕੀ ਦੋਸਤੀ ਨਾਂ ਕਾਂਹੇ ਕਾ ਵੈਰ" ਯਾਰੜੇ ਦਾ ਸਾਨੂੰ ਸੱਥਰ ਚੰਗਾ ਭੱਠ ਖੇੜਿਆਂ ਦਾ ਰਹਿਣਾੇ"ਦਸਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੇ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਮਿੱਤਰ ਪਿਆਰੇ ਨੂੰ ਹਾਲ ਮੁਰੀਦਾਂ ਦਾ ਸੁਣਾ ਦਿੱਤਾ"। ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਗੁਰਮੁੱਖ ਨੂੰ ਸਹੀ ਮਾਰਗ ਵੀ ਦਿਖਾ ਦਿੱਤਾ।

16 Nov. 2017