ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਬੇਗਾਨੀ ਫੌਜ ਦਾ ਪਿਆਦਾ ਬਣਾ ਦੇਣਗੀਆਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦੀਆਂ ਆਪ-ਹੁਦਰੀਆਂ -ਜਤਿੰਦਰ ਪਨੂੰ

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਦੌਰਾ ਕਰ ਕੇ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੌਰਿਆਂ ਬਾਰੇ ਹੁਣ ਚੁਟਕੁਲੇ ਸੁਣੇ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। ਇੱਕ ਜਣੇ ਨੇ ਦੂਸਰੇ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ 'ਅੱਜ ਦੀ ਖਾਸ ਖਬਰ ਕੀ ਹੈ?' ਉਸ ਨੇ ਅੱਗੋਂ ਕਿਹਾ: 'ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਆਪਣੇ ਮੁਲਕ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਆਇਆ ਹੈ'। ਕਹਿਣ ਤੋਂ ਭਾਵ ਇਹ ਕਿ ਉਹ ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਟਿਕਣ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਚੱਕਰ ਮਾਰਨ ਤੇ ਅਗਲੇ ਦੌਰੇ ਵਾਸਤੇ ਨਵਾਂ ਬੈਗ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਜੋਗਾ ਵਕਤ ਹੀ ਕੱਢ ਕੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਦੌਰੇ ਕਰਨਾ ਉਸ ਦੀ ਲੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ੌਕ ਬਣ ਗਿਆ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਜਿੰਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੌਰੇ ਉਹ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਾਸ ਸਿੱਟੇ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਦੇ। ਹਰ ਵਾਰੀ ਉਹ ਇਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੂੰਜੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੇ ਐਨੇ ਸੌਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਰ ਆਇਆ ਹਾਂ, ਪਰ ਸੌਦੇ ਸਿਰਫ ਸੌਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਕਿਸੇ ਵਿਰਲੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਪੈਸੇ ਏਥੇ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਆਏ। ਆਉਣ ਦੀ ਵੱਡੀ ਆਸ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਏਥੇ ਪੈਸਾ ਲਾਉਣਾ ਹੈ, ਉਹ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਯੋਗ ਮਾਹੌਲ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭੜਕੀ ਹੋਈ ਜਾਂ ਭੜਕਾਈ ਗਈ ਭੀੜ ਕਿਸੇ ਦੇ ਘਰ ਜਾ ਵੜੇ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਸ ਗੱਲੋਂ ਕੁੱਟ-ਮਾਰ ਕਰ ਦੇਵੇ ਕਿ ਏਥੇ ਗਾਂ ਮਾਸ ਖਾਧਾ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਸ਼ੱਕ ਹੈ, ਓਥੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਕੰਪਨੀਆਂ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਮਾਹਰ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਤ੍ਰਹਿਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕੰਪਨੀ ਪੈਰ ਪਿੱਛੇ ਖਿੱਚ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਸਾਧਵੀ ਪ੍ਰਾਚੀ ਉੱਠ ਕੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ 'ਕਾਂਗਰਸ ਮੁਕਤ ਭਾਰਤ' ਤਾਂ ਬਣਾ ਲਿਆ ਹੈ, ਹੁਣ ਅਸੀਂ 'ਮੁਸਲਿਮ ਮੁਕਤ ਭਾਰਤ' ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰ ਦੇਣੀ ਹੈ ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਦੀ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਆਗੂ ਉਸ ਨੂੰ ਟੋਕਦਾ ਨਹੀਂ। ਜਿਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਏਦਾਂ ਦੀ ਬਦ-ਜ਼ਬਾਨੀ ਚੱਲਦੀ ਹੋਵੇ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਕਤਰ ਦੇ ਪੂੰਜੀਪਤੀ ਉਸ ਸਾਧਵੀ ਦੇ ਬਿਆਨ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੈਸਾ ਲਾਉਣ ਲਈ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਉਣ ਲੱਗੇ।
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਚੂੰਢੀਆਂ ਵੱਢਣ ਦੀ ਆਪਣੀ ਮਾੜੀ ਆਦਤ ਹੈ। ਚੂੰਢੀਆਂ ਵੱਢਣ ਤੇ ਚਸਕੇ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਭਾਸ਼ਣ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਕੋਈ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਹੀਂ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਗੁਜਰਾਤ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਹੁੰਦਿਆਂ, ਉਸ ਵਕਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਜੇ ਐੱਮ ਲਿੰਗਡੋਹ ਨੇ ਟੋਕਣਾ ਚਾਹਿਆ ਤਾਂ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਸੀ: 'ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਈਸਾਈ ਅਤੇ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਵੀ ਈਸਾਈ ਹੈ, ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਚਰਚ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਚੋਰੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ'। ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠੀ ਪ੍ਰਸੰਸਕਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਤੋਂ ਤਾੜੀਆਂ ਮਰਵਾਉਣ ਦਾ ਢੰਗ ਜਾਣਦੇ ਮੋਦੀ ਦਾ ਇਹੋ ਚਸਕਾ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣ ਕੇ ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪਿੰਡ ਵਿਖਾਉਣ ਲੈ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜਤਾ ਵਿਖਾਉਣ ਲਈ ਉਸ ਦਾ ਪਿੰਡ ਵੀ ਵੇਖਣ ਦੌੜ ਕੇ ਚਲਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਅਗਲੇ ਹਫਤੇ ਜਾਪਾਨ ਗਿਆ ਤਾਂ ਓਸੇ ਚੀਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣੀ ਤਕਰੀਰ ਵਿੱਚ ਏਦਾਂ ਦੀਆਂ ਚੋਭਾਂ ਲਾਈ ਗਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੀਨ ਵਾਲੇ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਇਹ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਰੁਤਬੇ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਉਸ ਦੇ ਗੈਰ-ਗੰਭੀਰ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਲੱਛਣ ਹਨ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹੋ ਕੁਝ ਝਲਕਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਜੱਫੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਸਿਰਫ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਪਿੱਛੋਂ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਆਉਂਦਾ ਵੇਖ ਕੇ ਮੂੰਹ ਅੱਗੇ ਅਖਬਾਰ ਕਰ ਲਿਆ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਦਿੱਲੀਉਂ ਗਏ ਸਟੀਲ ਦੇ ਵਪਾਰੀ ਨੇ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸਿਰੇ ਚਾੜ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਇੱਕ ਦੂਸਰੇ ਦਾ ਹੱਥ ਫੜ ਕੇ ਦੋਵੇਂ ਜਣੇ ਹਿਲਾਈ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਕੁੱਲ ਚਾਰ ਹਫਤੇ ਲੰਘੇ ਤੇ ਫਿਰ ਇੱਕ ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬੋਲਣ ਲੱਗੇ ਸਨ, ਪਰ ਮੋਦੀ ਮਾਸਕੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਕਾਬਲ ਤੋਂ ਹੋ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਵੱਲ ਮੁੜਨ ਲੱਗਾ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਦੀ ਦੋਹਤੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਸੱਦੇ ਹੋਏ ਮਹਿਮਾਨ ਵਾਂਗ ਸ਼ਗਨ ਪਾਉਣ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਉੱਤੇ ਅਚਾਨਕ ਜਾ ਉੱਤਰਿਆ। ਇਸ ਸਾਰੇ ਕੁਝ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੁਖੀ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗੱਲ ਵਿੱਚ ਲੱਭਣੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ, ਪਰ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਇਸ ਨਾਲ ਵੀ ਫਰਕ ਪੈਂਦਾ।
ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਪੈਣਾ, ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਵਿਹਾਰ ਨਾਲ ਸਿਰਫ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ, ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਫਰਕ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਫਰਕ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨਾਂਹ-ਪੱਖੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਅਸੀਂ ਇਹ ਸੁਣਿਆ ਕਰਦੇ ਸਾਂ ਕਿ ਪੰਜਾਹ-ਸੱਠ ਸਾਲ ਹੋਰ ਹਨ, ਫਿਰ ਦੁਨੀਆ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਣੀ ਹੈ। ਖਾਤਮੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੁਝ ਵਹਿਮੀ ਲੋਕ ਹੋਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਕੁਝ ਜੋਤਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਯੱਕੜ ਸੁਣ ਕੇ ਯਕੀਨ ਕਰ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਸਨ, ਪਰ ਹੁਣ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਬੜਾ ਕੁਝ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹੋਂਦ ਦੇ ਲਈ ਸਵਾਲ ਖੜੇ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ ਹੈ। ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਜਾਂ ਇਹ ਦਿਸਦਾ ਨਹੀਂ, ਜਾਂ ਉਹ ਅਣਗੌਲਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੰਸਾਰ ਸਥਿਤੀ ਇਸ ਵਕਤ ਕਿਸੇ ਸ਼ਤਰੰਜੀ ਚਾਲ ਦੇ ਘੋੜੇ ਅਤੇ ਪਿਆਦੇ ਚਲਾਉਣ ਅਤੇ ਇੱਕ-ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਅੱਗੇ ਪਿਆਦੇ ਟਿਕਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਘੇਰਾਬੰਦੀਆਂ ਕਰਨ ਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਨੇ ਇਸ ਵਾਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਜਾ ਕੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰਤਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਗੱਲ ਨਿਰੀ ਗੱਪ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਤੀਸਰਾ ਹਿੱਸਾ ਦੇਸ਼ ਉਸ ਨਾਲ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਖੜੇ ਸਨ ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਕਈ ਦੂਸਰੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਸੋਵੀਅਤ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਹਰ ਗੱਲ ਦੇ ਤਿੱਖੇ ਵਿਰੋਧੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਪ੍ਰਬੰਧ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਸੈਨਤ ਸਮਝਣ ਵਾਲੇ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਆ ਗਏ, ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ ਨੇੜ ਦਾ ਦੌਰ ਵੀ ਓਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਗਰੋਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਤਿਰਤਾਲੀ ਸਾਲ ਤਾਂ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਰੇ ਸਨ। ਹੁਣ ਚੀਨ ਨੇ ਵੀ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਗੁੱਟ-ਨਿਰਪੱਖ ਲਹਿਰ ਦਾ ਆਗੂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਆਪਣੀ ਗੁੱਟ-ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖੇ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਗੁੱਟ-ਨਿਰਪੱਖ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਓਦੋਂ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਲਈ ਚੀਨ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਖੜੋਤਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇਂਦਾ ਸੀ। ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਟੁੱਟਣ ਪਿੱਛੋਂ ਚੀਨ ਦਾ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਆਢਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਤੇ ਇੱਕ-ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਰਾਹ ਰੋਕਣ ਲੱਗ ਪਏ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਖੜੋਤਾ ਵੇਖ ਕੇ ਚੀਨ ਦਾ ਇਸ ਨਾਲ ਨਵਾਂ ਆਢਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਚੀਨ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਸਿਰੇ ਦੀ ਬੰਦਰਗਾਹ ਗਵਾਦਰ ਵਿੱਚ ਅੱਡਾ ਜਮਾ ਲਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਸਿਰਫ ਸੱਠ ਮੀਲ ਹਟਵੀਂ ਇਰਾਨ ਦੀ ਚਾਬਹਾਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਉੱਤੇ ਭਾਰਤ ਨੇ ਏਦਾਂ ਦਾ ਅੱਡਾ ਜਾ ਜਮਾਇਆ, ਜਿਵੇਂ ਸ਼ਤਰੰਜ ਦੇ ਪਿਆਦੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦਾ ਰਾਹ ਰੋਕਣ ਲਈ ਖੜੇ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਰਾਨ-ਭਾਰਤ ਸੰਬੰਧ ਵਧਦੇ ਵੇਖ ਕੇ ਅਮਰੀਕਾ ਉੱਪਰੋਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਖੁਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਬਹਾਨੇ ਚੀਨ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪੇਚਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਤਾਜ਼ਾ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਅਮਰੀਕੀ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਏਨਾ ਕੁ ਖੀਵਾ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਕੂਟਨੀਤੀ ਦਾ ਇਹ ਚੱਜ ਵੀ ਛੱਡ ਤੁਰਿਆ ਕਿ ਕਿਸੇ ਮੁਲਕ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਦੀ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਕਿੰਤੂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਕਾਂਗਰਸ ਵੱਲੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਜਹਾਜ਼ ਦੇਣ ਦੇ ਸੌਦੇ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇਣ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰਨ ਦੀ ਚਰਚਾ ਵੀ ਮੋਦੀ ਨੇ ਓਥੇ ਜਾ ਛੇੜੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਉਹ ਲੋਕ ਅੱਗੇ ਵਾਂਗ ਮੋਹ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਸੋਚਦੇ ਹੋਣਗੇ ਕਿ ਜਿੰਨਾ ਉਸ ਨੂੰ ਵਰਤਣਾ ਸੀ, ਵਰਤ ਲਿਆ, ਹੁਣ ਉਸ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਦੇਸ਼ ਸਾਡੇ ਇਰਾਦਿਆਂ ਦਾ ਭਾਰ ਚੁੱਕਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਲੜਨ ਜਾਣਾ ਸੀ ਤਾਂ ਓਦੋਂ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਨੇ ਇਹ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਕਿ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਤੇਲ ਭਰਨ ਸਮੇਤ ਕੋਈ ਵੀ ਸਹੂਲਤ ਚਾਹੀਦੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਅੱਗੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਾਲਿਆਂ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ, ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਸਹੂਲਤ ਸਾਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਮਿਲ ਗਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਵੇਲੇ ਫਿਰ ਓਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਅੱਗੇ ਵਧ ਕੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤੇ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਲੋੜ ਪਵੇਗੀ, ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਇੱਕ ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਫੌਜੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਣਗੇ। ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਨੂੰ ਬੜੀ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਇੱਕ ਤਰਫਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਗਵਾਂਢ ਵਿੱਚ ਚੀਨ, ਉੱਤਰੀ ਕੋਰੀਆ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਕੋਈ ਪੇਚਾ ਪਾਉਣ ਨੂੰ ਆਉਣਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਫੌਜ ਦੇ ਅੱਡਿਆਂ ਵਾਲੀ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕੇਗੀ, ਪਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਗਵਾਂਢ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਕਦੇ ਪੇਚਾ ਪੈਣ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਉੱਠਦਾ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਹਵਾਈ ਫੌਜ ਦੇ ਅੱਡਿਆਂ ਦੀ ਕਦੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਲੋੜ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪੈਣੀ।
ਭਾਰਤ ਦਾ ਗੈਰ-ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਆਪਣੇ ਦੌਰਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਭੁੱਲਾਂ ਕਰਦਾ ਪਿਆ ਹੈ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸੰਸਾਰ ਪੱਧਰ ਦੀ ਕਸ਼ਮਕਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕਸੂਤਾ ਫਸਾ ਦੇਣਗੀਆਂ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਮਰੀਕੀ ਮੋਹ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵਹਿੰਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਪੂੰਜੀ ਆਵੇ ਜਾਂ ਨਾ ਆਵੇ, ਭਲਕ ਨੂੰ ਜੇ ਕੋਈ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਰਗੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨਵੀਂ ਉੱਠਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਉਸ ਵੇਲੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਕਹੇ ਉੱਤੇ ਨੰਗੇ ਪੈਰੀਂ ਦੌੜ ਪੈਣ ਵਾਲਾ ਪਿਆਦਾ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਾਲਾ ਵੀ ਕੋਈ ਨਹੀਂ। ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵੇਲੇ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਮਨ-ਮੌਜੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਆਪ-ਹੁਦਰੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੂਟਨੀਤੀ ਚਲਾਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਓਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੀ ਮੁੱਖ ਪਾਰਟੀ ਅਣਹੋਈ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਬਾਕੀ ਦੀ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਆਪਣੇ ਨੱਕ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਵੇਖਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਗੁਆ ਕੇ ਛੋਟੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੱਕ ਕੇਂਦਰਤ ਹੋਈ ਦਿਖਾਈ ਦੇਂਦੀ ਹੈ। 
ਇੱਕ ਤੀਸਰੀ ਵੱਡੀ ਜੰਗ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਰੂ-ਬ-ਰੂ ਜਿਸ ਪਰਪੱਕ ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਉਸ ਦੇ ਹਾਣ ਦਾ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦਾ, ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦੀ।

12 June 2016