ਸਾਂਝੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ - ਬਲਜਿੰਦਜ ਕੌਰ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ

ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸਾਂਝੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਬੜੇ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਨਵਰਾਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਘਰ-ਘਰ ਵਿਚ ਮਾਤਾ ਸਾਂਝੀ ਨੂੰ ਕੰਧ ’ਤੇ ਬਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਬੱਚੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ  ਮਾਤਾ ਸਾਂਝੀ ਦੀ ਮੂਰਤ ਨੂੰ ਮੋਰ, ਚਿੜੀਆਂ, ਚੰਦ, ਤਾਰੇ ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਪੱਤੇ, ਇੰਨ ਬਿਨ ਨੱਕ, ਬੁਲ, ਮਾਤਾ ਦਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾ ਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸੁੱਕਾ ਕਿ ਰੱਖ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਨਵਰਾਤਿਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਮਾਤਾ ਸਾਂਝੀ ਨੂੰ ਕੰਧ ’ਤੇ ਗੋਹਾ ਲਗਾ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਂਝੀ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਤਾ ਸਾਂਝੀ ਦੀ ਜਾਂ ਬਰੋਟੇ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕੁੱਜੇ ਜਾਂ ਭੁੱਜੇ ਹੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਕਿਆਰੀ ਬਣਾ ਕਿ ਜੌਂਅ ਬੀਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੌਂਅ ਨੂੰ ਪੱਤਿਆਂ ਨਾਲ ਢੱਕ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਤਾ ਸਾਂਝੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦੁਸਹਿਰੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨੌ ਨਵਰਾਤਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਤਾ ਸਾਂਝੀ ਅੱਗੇ ਆਪਣੀ ਮਨੋਕਾਮਨਾ ਰੱਖ ਔਰਤਾਂ ਜਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਪਾਠ ਪੂਜਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਤਾ ਸਾਂਝੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਇਹਨਾਂ ਨੌ ਨਰਾਤਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਕੁੜੀਆਂ ਮਾਤਾ ਸਾਂਝੀ ਅੱਗੇ ਹਰ ਰੋਜ ਮੱਥਾ ਟੇਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੌਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੂਜਾ ਲਈ ਦੀਵੇ ਜਲਾ ਕਿ ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਫਲ ਲੈ ਪੂਜਾ ਵੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਂਝੀ ਨੰੂ ਜਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਰਤੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਵਿਚ ਫ਼ਲ ਅਤੇ ਪਜੀਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਦ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਲਗਾਤਾਰ ਨੌ ਨਰਾਤੇ ਚੱਲਦਾ ਹੈ। ਆਰਤੀ ਦੌਰਾਨ ਔਰਤਾਂ ਜਾਂ ਕੁੁੜੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਗਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ ਵੱਖ  ਗੀਤ..........

ਉੱਠ ਨੀ ਸਾਂਝੀਏ ਘੁੰਢਾ ਖੋਲ
ਕੁੜੀਆਂ ਆਈਆਂ ਤੇਰੇ ਕੋਲ............

ਜਾਗੂਗੀਂ ਜਾਗਾਊਂਗੀ ਆਪਣੇ ਵੀਰ ਖੜ੍ਹਾਉਂਗੀ,
ਉੱਠ ਉੱਠ ਮੇਰੀ ਸਾਂਝੀ ਬਟਰੇ ਕੋਲ
ਮੈਂ ਖੜ੍ਹੀ ਤੇਰੇ ਪੂਜਨ ਕੋ,
ਪੂਜ ਪੁਜਾਈ ਕਿਆ ਕੁਝ ਲਿਆਈ
ਸੱਤ ਭਤੀਜੇ 16 ਮੇਰੇ ਭਾਈ ............

ਬਲਜਿੰਦਜ ਕੌਰ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ
ਮੋਹਾਲੀ
9878519278