ਜਨਮ ਦਿਨ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ : ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਗੂੰਜਦੀ ਆਵਾਜ਼ — ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ - ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਸਿਰਜੀ ਜੀਵਨ ਜਾਂਚ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਕਿਸੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਗਹਿਰਾਈ ਤੱਕ ਬਿਆਪਤ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਸਮੱ[ਚ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ , ਜੋ ਉਸ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸੋਚਾਂ , ਵਿਚਾਰਨ , ਕਾਰਜਕਰਨ , ਖਾਣ ਪੀਣ , ਬੋਲਣ , ਨਾਚ, ਗਾਉਣ , ਸਾਹਿਤ , ਕਲਾ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਰੂਪਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਾਂਭ ਕੇ ਰੱਖਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ । ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ , " ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਪੰਜ ਗੀਤ ਸੁਣਾ ਦਿਓ , ਮਂ? ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਸ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਦੱਸ ਸਕਦਾ ਹਾਂ " ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਲੇਖਕ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਜਾਰਜ ਬਰਨਾਡ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ " ਜਿਹੜਾ ਆਦਮੀ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਸਮਿਆਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਉਹ ਸੱਚਾ ਲੇਖਕ ਹੈ " । ਸੱਚਾ ਲੇਖਕ ਹੀ ਗਾਇਕ ਨੂੰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਸਿਆਣੇ ਗਾਇਕ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਸਦਾ ਜੀਉਂਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਕਰਕੇ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਆਦਿ ਕਾਲ ਤੋਂ ਅੱਜ ਤੱਕ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਗਾਇਕਾਂ ਨੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਫਰਸ਼ ਤੋਂ ਅਰਸ਼ ਤੱਕ ਅਤੇ ਅਰਸ਼ ਤੋਂ ਫਰਸ਼ ਤੱਕ ਲਿਆਦਾ ਹੈ । ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ " ਗੁਲਾਬ ਦੀ ਕੀਮਤ ਉਸਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਲਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ , ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵੀ ਉਸਦੀ ਸਖਸ਼ੀਅਤ ਲਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ " ਅੱਜ ਤੱਕ ਦੇ ਹਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਸੇਧ ਦੇਣ ਲਈ ਮਾਣ ਮੱਤੀ ਗਾਇਕਾ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਆਪਣੇ ਗੀਤਾਂ ਅਤੇ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਗੂੰਜਦੀ ਹੈ । ਪਹਿਲੀ ਕਿਲਕਾਰੀ ਨਾਲ 25 ਨੰਵਬਰ 1929 ਨੂੰ ਜਨਮ ਤੋਂ 15 ਜੂਨ 2006 ਤੱਕ 77 ਵਰੇ੍ਹ ਇਹ ਸੁਰੀਲੀ ਕੋਇਲ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਬਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ਬੂ ਦਿੰਦੀ ਰਹੀ । ਅੱਜ ਜ਼ਮਾਨੇ ਨੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਕਿੰਤੂ ਪ੍ਰੰਤੂ ਦੇਖਕੇ ਅਜਿਹੀ ਗਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰੇ ਚੇਤੇ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਮੀ ਵੀ ਰਹੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵੀ ਕੀਮਤ ਮਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਪਾਈ ।
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਇਸ ਕੋਇਲ ਗਾਇਕਾ ਦੀ ਧੀ ਡੋਲੀ ਗਲੇਰੀਆ ਨੇ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ 16 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਦਰਦ ਫਰੋਲਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਡੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ ਵੀ ਹਰਿਆਣਾ ਨੇ ਦਿੱਤਾ । ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਲਈ ਕੀਤੀ । ਧੀ ਨੇ ਦੁੱਖ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸੀ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਉਸਦੀ ਸਾਰ ਨਹੀਂ ਲਈ ।
ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਅੰਗ ਢੋਲਾ , ਮਾਹੀਆ , ਭਾਬੋ , ਡੋਲੀ ਲਈ ਦਿਲ ਟੁੰਬਵੇਂ ਸੁਨੇਹੇ ਦਿੱਤੇ ਜੋ ਅੱਜ ਤੱਕ ਵੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਘਸਮੈਲੇ ਕਰਨ ਦਾ ਵਰਕਾ ਵੀ ਨਾਲ ਦੀ ਨਾਲ ਖੁਲ ਗਿਆ । ਧੀ ਨੂੰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੋਂ ਡੋਲੀ ਤੋਰਨ ਤੱਕ ਹੰਝੂ ਪੁੰਝਣ ਵਾਲਾ ਸੁਨੇਹਾ ਵੀ ਮੱਧਮ ਪਿਆ ਹੈ ਪਰ ਮਾਂ ਪਿਓ ਦਾ ਧੀ ਲਈ ਪਿਆਰ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਮੁਤਾਬਿਕ ਹੀ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
" ਅੱਜ ਦੀ ਦਿਹਾੜੀ ਰੱਖ ਡੋਲੀ ਨੀ ਮਾਏ "
ਸੱਸ ਨੂੰ ਹਊੁਆ ਬਣਾ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਕਰਾਰਾ ਜਵਾਬ ਇਓਂ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ ।
" ਮਾਂਵਾ ਲਾਡ ਲਡਾਵਣ ਧੀ ਵਿਗਾੜਨ ਲਈ , ਸੱਸਾਂ ਦੇਵਣ ਮੱਤਾਂ ਉਮਰ ਸਵਾਰਨ ਲਈ "
ਧੀ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਾਗਰੂਕ ਹੁੰਦੀ ਸਦਾ ਬਹਾਰ ਅਤੋ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਮਲਿਕਾ ਇਸ ਗਾਇਕ ਨੇ ਇਓਂ ਰੂਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ
" ਡਾਚੀ ਵਾਲਿਆ ਮੋੜ ਮੋਹਾਰ ਵੇ , ਸੋਹਣੀ ਵਾਲਿਆ ਲੈ ਚੱਲ ਨਾਲ ਵੇ "
ਅੱਜ ਭਾਵੇਂ ਅਜਿਹੀ ਗਾਇਕਾ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਸਾਂਭਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ , ਪਰ ਉਸਦੀ ਮਹਿਕ ਨੂੰ ਕੁਝ ਮਾਣ ਮੱਤੇ ਗਾਇਕਾਂ ਨੇ ਜੀਉਂਦਾ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਸ਼ਰੀਰ ਕਰਕੇ ਭਾਂਵੇ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ , ਪਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਅਤੇ ਸੁਰੀਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਕਰਕੇ ਸਾਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਮੁੱਖੀ ਸੁਨੇਹੇ ਦਿੰਦੀ ਹੋਈ ਅੱਜ ਵੀ ਜੀਉਂਦੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ।
ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
9878111445
ਅਬਿਆਣਾ ਕਲਾਂ ।
