ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗਿਰਵਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਜੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਿਆਂ - ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਲੋਹਾਮ

ਪੁਰਾਣੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਦੇਵ ਸਮਾਜ ਹਾਇਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਮੋਗਾ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਦਸਵੀਂ ਤੋਂ ਬਅਦ ਗਿਆਰਵੀਂ ਜਮਾਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਹੁਣ ਪਲੱਸ ਵਨ ਅਤੇ ਪਲੱਸ ਟੂ ਹੈ। ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਪਾਸ ਕਰ ਲਈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਅਗਲੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈਣਾ ਸੀ। ਇਸ ਦਾਖਲੇ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਮੇਰੇ ਭਰਾ ਸ੍ਰ: ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਗਾਇਡ ਕੀਤਾ ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੂੰ ਗਿਆਵੀਂ ਵਿਚ ਆਰਟਸ ਗਰੁੱਪ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਸਾਇੰਸ ਗਰੁੱਪ ਨਾਨ ਮੈਡੀਕਲ ਲੈਣਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੁਕਮ ਸਿਰ ਮੱਥੇ ਮੰਨ ਲਿਆ। ਮੈਂ ਦਾਖਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਚਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜਮਾਤ ਦੇ ਇਚਾਰਜ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਤੇ ਸਾਇੰਸ ਗਰੁੱਪ ਨਾਨ ਮੈਡੀਕਲ ਵਿਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦਾਖਲ ਕਰ ਲਿਆ। ਗਿਆਰਵੀਂ ਵਿਚ ਫ਼ਿਜਿਕਸ, ਮੈਥ, ਕਮਿਸਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜੀ ਵਿਸ਼ੇ ਸਨ। ਮੇਰਾ ਸਕੂਲ ਮੇਰੇ ਘਰ ਤੋਂ ਦੋ ਮਿੰਟ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਸੀ। ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅਧਿਆਪਕ ਮਿਹਨਤੀ ਸਨ। ਪਰ ਇਥੇ ਮੈਂ ਸਿਰਫ਼ ਜਿਕਰ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗਿਰਵਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਜੀ ਦਾ ਕਰਾਂਗਾ। ਉਹ ਬਾਹਰਲੇ ਸੂਬੇ ਤੋਂ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਪਤਲੇ ਜਿਹੇ ਲੰਬੇ ਕੱਦ ਦੇ ਸਨ। ਇਥੇ ਖੁਦ ਸਕੂਲ ਦੇ ਵਿਚ ਆਪ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੀ ਕਾਬਲੀਅਤ ਅਵਲ ਦਰਜੇ ਦੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਹਿਣੀ ਸਹਿਣੀ ਸਧਾਰਨ ਸੀ ਅਕਸਰ ਹੀ ਉਹ ਚਿੱਟਾ ਕੁੜਤਾ, ਧੋਤੀ ਅਤੇ ਕੰਨਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਲੰਬੇ ਪੂੰਜੇ ਵਾਲੀ ਪੱਗ ਬੰਨਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਨੰਗੇ ਸਿਰ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਰ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਦੇ ਨਜਦੀਕ ਹੀ ਸਾਡਾ ਕਲਾਸ ਰੂਮ ਸੀ। ਅਕਸਰ ਸਾਡੇ ਪੀਰੀਅਡ ਫ਼ਿਜਿਕਸ ਲੈਬ, ਕਮਿਸਟਰੀ ਲੈਬ, ਬੋਹੜ ਹੇਠਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਕਲਾਸ ਵਿਚ ਲੱਗਦੇ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਜਮਾਤੀ ਚੱਕਵਾਂ ਬਲੈਕਬੋਰਡ ਚੱਕ ਕੇ ਲਿਆਉਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬੋਹੜ ਥੱਲੇ ਰੱਖ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਰ ਅਕਸਰ ਹੀ ਬੋਹੜ ਥੱਲੇ ਕਲਾਸ ਲਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਇਥੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਸਾਰੇ ਸਕੂਲ ਤੱਕ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਬਲੈਕ ਬੋਰਡ ਤੇ ਸਵਾਲ ਕਰਾਉਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਫ਼ਿਜਿਕਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਲਾਸ ਟੇਬਲ ਦੇ ਨਜਦੀਕ ਸਾਨੂੰ ਬੈਂਚਾਂ ਤੇ ਬਿਠਾ ਕੇ ਕਰਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਦੀ ਕਾਪੀ ਲੈ ਕੇ ਉਸ ਉੱਪਰ ਸਮਝਾ ਦਿੰਦੇ ਸੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ੇ ਦੇ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਮਾਹਰ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਜਜਬਾ ਸੀ। ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਕਲਾਸ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਥੱਕਦੇ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਜਿਹੋ ਜਿਹਾ ਗੁਰੂ ਉਹੇ ਜਿਹੇ ਚੇਲੇ ਸਨ। ਸਾਡੇ ਵਿਚ ਵੀ ਪੜ੍ਹਣ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਅਤੇ ਸਵਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਸੀ। ਉਹ ਸਵਾਲ ਕਰਾਉਂਦੇ ਸਨ ਅਸੀਂ ਨਾਲ ਦੀ ਨਾਲ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਵੀ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਨਾਲ ਦੀ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਸੀ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਗੁੱਸੇ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫ਼ਿਜਿਕਸ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਲਾ ਲਈ ਸਮਾਨ ਖਰੀਦ ਕੇ ਲੈਬ ਭਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ  ਜਿਸ ਦਾ ਲਾਭ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਜਰੂਰ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਕਈ ਵਾਰ ਫਿਜਿਕਸ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨ ਲਈ ਲੈਬ ਵਿਚ ਬੁਲਾ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਇਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪ ਖੁਦ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਫਿਰ ਸਾਨੂੰ ਕਰਨ ਨੂੰ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਦੱਬ ਕੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਵਾਈ। ਉਹ ਰੋਜਾਨਾ ਸਾਨੂੰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ 5 ਵਜੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਪਾਰਕ ਵਿਚ ਬੁਲਾ ਕੇ ਕਲਾਸ ਲਗਾਉਂਦੇ ਸਨ ਇਹ ਇੱਕ ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਕਲਾਸ ਸੀ ਟਿਊਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਕੁਰਸੀ ਲੈ ਆਉਂਦੇ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਘਾਹ ਤੇ ਅਰਾਮ ਨਾਲ ਬੈਠ ਜਾਂਦੇ। ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਥਿਊਰਮ ਕਰਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਜਿਹੜੀ ਥਿਊਰਮ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਥਿਊਰਮ ਬੋਲਦੇ ਫਿਰ ਉਹ ਜੁਬਾਨੀ ਸਮਝਾ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਉਹ ਪਾਰਕ ਵਿਚੋਂ ਡੱਕੇ ਚੱਕ ਲੈਂਦੇ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ਗੱਡ ਕੇ ਅਧਾਰ, ਲੰਬ ਅਤੇ ਕਰਨ ਬਣਾ ਕੇ ਸਵਾਲ ਕਰਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਥੀ੍ਰ ਡਾਇਮੈਂਸ਼ਨ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾ ਕੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਨੂੰ ਵੀ ਜਲਦੀ ਸਮਝ ਆ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਹ ਸਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਥਿਊਰਮ ਸੁਣਦੇ। ਅਸੀਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਾਗ ਥਿਊਰਮ ਸੁਣਾ ਦਿੰਦੇ।  ਉਹ ਵਾਰੀ ਵਾਰੀ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਪੁੱਛਦੇ ਰਹਿੰਦੇ। ਉਹ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫਾਰਮੂਲੇ ਸਾਨੂੰ ਰਟਾ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸੌਖੇ ਤਰੀਕੇ ਦੱਸ ਕੇ ਯਾਦ ਕਰਨ ਦਾ ਢੰਗ ਦੱਸਦੇ ਸਨ। ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਮੁਫ਼ਤ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਕਈ ਵਾਰ ਦੇਵ ਸਮਾਜ ਦੀ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਵਿਚ ਹਾਲ ਵਿਚ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਸੀ ਅਤੇ ਉਥੇ ਕਈ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਸਨ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜ਼ਜਬੇ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਉਂਗਲਾਂ ਤੇ ਹਰ ਚੀਜ ਯਾਦ ਸੀ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਅੱਜ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਕਈ ਅਧਿਆਪਕ ਦੱਬ ਕੇ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਟਿਊਸ਼ਨਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਤਕੜੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਾਂ ਸਾਇੰਸ ਮੈਥ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਮੋਹ ਸੀ ਤੇ ਦੂਜੇ ਸਾਡੇ ਸਰ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਸਨ। ਅੱਜ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਿਆਰ ਭਰੀ ਨਿੱਘੀ ਯਾਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿਵੇਕਲੇ ਢੰਗਾਂ ਨਾਲ ਪੜਾਈ ਕਰਾਈ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਾਏ ਹੋਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬੁਲੰਦੀਆਂ ਤੇ ਪੁੱਜੇ ਹੋਏ ਹੋਣਗੇ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਦੋਲਤ ਸਾਇੰਸ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਕਾਬਲ ਬਣਾਇਆ ਕਿ ਮੈਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਇੰਸ ਮਾਸਟਰ, ਫਿਰ ਮੁੱਖਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਫਿਰ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਬਣ ਕੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹਾਂ।
ਪਤਾ: ਮਕਾਨ ਨੰਬਰ: 166, ਗਲੀ ਹਜਾਰਾ ਸਿੰਘ ਮੋਗਾ-142001
ਮੋਬਾਇਲ: 97-810-40140
ਈਮੇਲ: jaspal.loham@gmail.com