ਸ.ਸ.ਸ.ਸ. ਜੈਤੋ ਸਰਜਾ
ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਧਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਸ਼ਾ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੀ ਸੋਚ, ਸਮਝ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲੀ ਪਾਠ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਣ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਿਹਤਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮਝ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
*ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ* ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਉਹੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸਮਝਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਵਾਕਫ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਣ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਨਵੇਂ ਸੰਕਲਪ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਹੋਰ ਅਕਾਦਮਿਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ (ਗਣਿਤ, ਵਿਗਿਆਨ, ਆਦਿ) ਵਿੱਚ ਵੀ ਚੰਗਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਬੱਚਾ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਸੰਕਲਪਾਂ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸਮਝੇਗਾ।
*ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਨਵੇਂ ਆਯਾਮ* ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਨਾਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਸੋਚਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਹਿਚਕਚਾਹਟ ਦੇ ਵਿਅਕਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸੰਚਾਰ ਯੋਗਤਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਹੋਰ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਹੋਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਲਿਖਣਾ-ਪੜ੍ਹਨਾ ਸਿੱਖ ਸਕਦਾ ਹੈ।
*ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ* ਭਾਸ਼ਾ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਕਰਕੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ, ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਅਤੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਹੋਰ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚ ਟੀਮ ਵਰਕ ਤੇ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਸੋਚ ਦੇ ਗੁਣ ਵਿਕਸਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਅਨੁਭਵ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਹੋਰ ਬਿਹਤਰ ਸੰਵਾਦ ਵਿਕਸਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
*ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਿੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ* ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਮਾਤਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਸਮਝ ਹੋਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਗ੍ਰਿਪ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ, ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਸੋਚਣ ਵਿੱਚ ਨਿਪੁੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਦੂਜੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅੱਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣਾ-ਪੜ੍ਹਨਾ ਸਿੱਖ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਜਾਂ ਹੋਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
*ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ*
ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੋਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰਨ ਤੇ ਬਿਹਤਰ ਨਤੀਜੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਗਣਿਤ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਿਹਤਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
 ਯੂਨੇਸਕੋ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਮੁਤਾਬਕ, ਜਿਹੜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ, ਉਹ 5ਵੀਂ ਅਤੇ 10ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਅੰਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
*ਸਕੂਲ ਛੱਡਣ ਦੀ ਦਰ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ* ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਦਿੱਕਤ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਸਕੂਲ ਛੱਡਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਨਾਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਕੁਝ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਿੱਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਅਤੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ।
*ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ ਵਿਕਾਸ* ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਵਿਭਿੰਨ ਪੇਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਵਧ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਰੁੱਚੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਹੋਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅੱਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਭਾਸ਼ੀ ਵਿਅਕਤੀ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਨਾ ਭੁੱਲਦੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਮੌਕੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।
ਕਈ ਸਫਲ ਵਿਉਪਾਰੀ, ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਨੇਤਾ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਨਿਪੁੰਨ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਧੀਆ ਸੰਚਾਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਾ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ, ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਮੂਲ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।