ਸੁਣਨ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਵੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਇੱਕੋ ਵਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਵਸਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪੂਰਤੀ ਹੁੰਦੀ ਰਹੇਗੀ। ਦਿਸਦੇ ਸਮੁੰਦਰ, ਦਰਿਆ, ਨਦੀ-ਨਾਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਧਰਤੀ ਹੇਠ ਵੀ ਏਨਾ ਪਾਣੀ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਲੱਗਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਮੁੱਕ ਜਾਵੇਗਾ। ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਬੰਦਾ ਇਹ ਪਾਣੀ ਕੱਢੀ ਜਾ ਰਿਹਾ, ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀਆਂ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਫ਼ਸਲਾਂ ਪਾਣੀ ਬਗ਼ੈਰ ਨੇਪਰੇ ਨਹੀਂ ਚੜ੍ਹ ਸਕਦੀਆਂ।
      ਨਾ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਧੁੱਪ, ਹਵਾ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਗੈਸਾਂ ਕਦੇ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਆਪਸੀ ਰੂਪ ਵੀ ਵਟਾਉਂਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ 'ਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਨਵਾਂ ਰੂਪ ਹੀ ਬਦਲ ਲੈਂਦੀਆਂ। ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਅੱਜ ਦਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਚੱਲਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਸਦੀਆਂ ਤੱਕ ਚੱਲਦਾ ਰਹੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮੁੱਕੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਅਥਾਹ ਹੈ, ਅਮੁੱਕ ਵੀ। ਇਹ ਤਾਂ ਹਰ ਜੀਵ ਨੂੰ ਭਲੀ ਭਾਂਤ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਖ਼ਤਮ ਤਾਂ ਜੀਵਨ ਪਿਆਸਾ ਰਹਿ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਾਣੀ ਬਿਨਾਂ ਮੁਰਝਾਏ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁੱਕਦੇ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਨੂੰ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਬਿਨਾਂ ਸਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਪਾਣੀ ਤਾਂ ਅਜਿਹੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤੂ ਹੈ, ਜੋ ਜੀਵਨ ਦਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਆਸਰਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਬਿਨਾਂ ਜੀਵਨ ਕਾਇਮ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦਾ। ਜੇ ਵਨਸਪਤੀ ਪਿਆਸੀ ਤਾਂ ਹਰ ਪਾਸੇ ਉਦਾਸੀ। ਏਹੀ ਹਾਲ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਲ-ਪਲ ਹਵਾ ਦੀ ਲੋੜ ਤੇ ਨਾਲ ਦੀ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ, ਜਿਸ ਦੇ ਬਗ਼ੈਰ ਇੱਛਾ ਦੇ ਬੁੱਲ੍ਹ ਤੜਫ਼ਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਅਸਲੀ ਬੁੱਲ੍ਹ ਸੁੱਕੇ।
ਅਸੀਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੇਲੇ ਕਿਸੇ ਲਾਟ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਬੇਤਹਾਸ਼ਾ ਰੋੜ੍ਹੀ ਵੀ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਗੁਆਈ ਵੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੁਫ਼ਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਸਸਤਾ। ਪਾਣੀ ਵਰਤਣ ਵੇਲੇ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਹੀ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ, ਦੂਜਿਆਂ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਸੋਚਣ ਲਈ ਵਿਹਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪਾਣੀ ਮੁੱਕ ਚੱਲਿਆ, ਜਿਸ ਲਈ ਬੰਦੇ ਦਾ ਹੀ ਕਸੂਰ ਹੈ, ਧਰਤੀ ਦਾ ਨਹੀਂ। ਆਦਮੀ ਦੀ ਲਾਪ੍ਰਵਾਹੀ ਹੀ ਦੋਸ਼ੀ ਹੈ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਨਹੀਂ। ਜਦ ਪਿਆਸ ਹੀ ਭਾਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਤਾਂ ਪੂਰਾਂ ਦੇ ਪੂਰ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਣਗੇ, ਕਿਧਰੇ ਨੂਰ ਨਹੀਂ ਦਿਸੇਗਾ।
        ਕਵੀ ਨੇ ਤਾਂ ਆਪਣਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਨਿਭਾਅ ਕੇ ਕੇਵਲ ਦੱਸਣਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ। ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਫੜ ਕੇ ਪਾਣੀ ਰੋੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਜਬਰੀ ਰੋਕ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਕਵੀ ਤਾਂ ਇੰਜ ਬੋਲ ਰਿਹਾ :

ਮੁੱਕ ਚੱਲਿਆ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ
ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਕਸੂਰ ਕੋਈ ਨਾ
ਰਹਿ ਜਾਣਗੇ ਪਿਆਸੇ ਜਦ ਸਾਰੇ
ਬਚੂ ਇਥੇ ਪੂਰ ਕੋਈ ਨਾ।
ਭਲਕੇ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਕੇ ਅਸੂਲ ਤੋੜੀ ਜਾਂਦੇ
ਬੇਅਕਲੀ ਦੀ ਏਸ ਗੱਲ 'ਤੇ
ਹੋਣਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਗਰੂਰ ਕੋਈ ਨਾ।
ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਸੁਣਦੇ ਹੋ ਸਾਰੇ
ਸਮਝੋ ਵਕਤਾਂ ਦੇ ਮਾਰੇ
ਤੁਪਕਾ ਤੁਪਕਾ ਬਚਾ ਲਓ ਪਾਣੀ
ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਲੱਭੂ ਨੂਰ ਕੋਈ ਨਾ।

ਹੁਣ ਤਾਂ ਥਾਂ-ਥਾਂ ਲਿਖਿਆ ਤੁਰਿਆ ਫਿਰਦਾ ਕਿ ਪਾਣੀ ਦੀ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਵਰਤੋਂ ਰੋਕੋ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮਾਰੇ ਜਾਓਗੇ। ਨਾ ਪਿਆਸ ਕੱਟੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਭੁੱਖ। ਪਿਆਸ ਤੇ ਭੁੱਖ ਨਿਰੇ ਹੀ ਦੁੱਖ। ਫੇਰ ਕਿਉਂ ਨਾ ਸੰਭਲੀਏ। ਪਾਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਲੋੜ ਲਈ ਹੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਵੇ, ਬੇਲੋੜਾ ਉੱਕਾ ਹੀ ਨਹੀਂ।
       ਪੁਰਾਣੇ ਵਕਤਾਂ 'ਚ ਜਦ ਬਜ਼ੁਰਗ ਖੂਹ 'ਚੋਂ ਡੋਲ ਪਾਣੀ ਦਾ ਕੱਢ ਪਿੰਡੇ 'ਤੇ ਪਾਉਂਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਆਪ-ਮੁਹਾਰੇ ਨਿਕਲਦਾ ਸੀ-ਜਲ ਮਿਲਿਆ ਪ੍ਰਮੇਸ਼ਰ ਮਿਲਿਆ। ਬੜੀ ਕਦਰ ਸੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਪਾਣੀ ਦਾ ਆਦਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਲਓ ਫੇਰ ਧੁੱਪ, ਹਵਾ, ਪਾਣੀ ਬਾਰੇ ਕਵੀ ਨੂੰ ਸੁਣੀਏ -


ਜਲ ਮਿਲਿਆ ਪ੍ਰਮੇਸ਼ਰ ਮਿਲਿਆ, ਗੱਲ ਇਹ ਬੜੀ ਪੁਰਾਣੀ
ਪਾਣੀ ਬਿਨਾਂ ਕਦੇ ਨਾ ਸਰਦਾ, ਇਹ ਜੀਵਨ ਦੀ ਤੰਦ-ਤਾਣੀ।
ਪੌਣ ਵਗਦੀ ਸਦਾ ਨਿਰੰਤਰ, ਖੁਲ੍ਹਦਿਲੀ ਮਨ ਦੀ ਰਾਣੀ
ਹਰਦਮ ਮੁਫ਼ਤੋ ਮੁਫ਼ਤੀ ਮਿਲਦੀ, ਏਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਪਾਣੀ।
ਧਰਤੀ ਪੁੱਤਰ ਮੁਫ਼ਤ ਪਾਲਦੀ, ਪੌਣ ਜੋ ਵਗਦੀ ਰਹਿੰਦੀ
ਬੱਦਲਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਛੁਪਿਆ ਪਾਣੀ, ਹਵਾ ਹੀ ਸਿਰ 'ਤੇ ਸਹਿੰਦੀ।
ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਮੁੱਕਦਾ ਜਾਂਦਾ, ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਵਗਦਾ ਪਾਣੀ
ਫੇਰ ਵੀ ਬੰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਨਾਈਂ, ਅਕਲਾਂ ਦਾ ਖ਼ੁਦ ਹਾਣੀ।
ਧਰਤੀ ਮਾਂ ਨੇ ਸਾਂਭੇ ਬੰਦੇ, ਹਵਾ ਤਾਂ ਸਦਾ ਸੁਹਾਣੀ
ਸਾਹ ਦੇ ਕੇ ਗੁਰੂ ਬਣ ਜਾਂਦੀ, ਪਿਤਾ ਸਮਾਨ ਹੈ ਪਾਣੀ।
ਲੋੜ ਮੁਤਾਬਕ ਕੇਵਲ ਵਰਤੋ, ਪਿਤਾ ਵਾਂਗ ਜੋ ਪਾਣੀ
ਮੁੱਕ ਗਿਆ ਤਾਂ ਹੋ ਜਾਓਗੇ, ਸ਼ਰਮ 'ਚ ਪਾਣੀ ਪਾਣੀ
ਪਾਣੀ ਬਿਨਾਂ ਨਾ ਲਗਰ ਝੂਲਦੀ, ਹਵਾ ਬਗੈਰ ਨਾ ਟਾਹਣੀ
ਐਵੇਂ ਨਾ ਮੁੱਕ ਜਾਏ ਕਿਧਰੇ, ਜਿੰਦ ਦੀ ਰਾਮ ਕਹਾਣੀ
ਹੁਣੇ ਸੋਚੀਏ ਹੁਣ ਸਮਝੀਏ, ਫੇਰ ਇਹ ਘੜੀ ਨਾ ਆਣੀ
ਤੁਪਕਾ ਤੁਪਕਾ ਸਾਂਭ ਰੱਖੀਏ, ਇਹ ਬਹੁਮੁੱਲਾ ਪਾਣੀ।

ਪਾਣੀ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਿਹਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੇਲੇ ਸਾਵਧਾਨ ਹੋਣ ਦੀ ਲੋੜ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਵੀ। ਇੱਕ ਸੁਨੇਹੇ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਟਿਆਲਾ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਜਲੰਧਰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਮੁਹਾਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ 2020 ਤੱਕ ਧਰਤੀ ਹੇਠ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗਾ। ਸੋਚਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦੂਜਿਆਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਕੇ ਧਰਤੀ ਹੇਠ ਨਹਿਰਾਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ। ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨ ਵੀ। ਪਾਣੀ ਗਿਆ ਤਾਂ ਜੀਵਨ ਪਿਆਸਾ, ਰਹਿ ਜਾਣਗੇ ਹੰਝੂ ਈ ਹੰਝੂ, ਲੱਭਣਾ ਨਹੀਂ ਲੱਭਿਆਂ ਵੀ ਹਾਸਾ।
       ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਆਗੂ ਜਾਗਣ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਗਾਉਣ। ਹਵਾ ਨੂੰ ਦੂਸ਼ਿਤ ਨਾ ਕਰਨ, ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਅਜਾਈਂ ਨਾ ਰੁੜ੍ਹਾਉਣ। ਪਾਣੀ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਨੇਹਮਤ ਹੈ, ਜੋ ਜੀਵਨ ਦੀ ਪਿਆਸ ਮਿਟਾਣ ਲਈ ਅਤੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਹੀ ਰਹਿਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾ ਆਵੇ। ਬੋਤਲਾਂ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਬੋਤਲਾਂ 'ਚ ਬੰਦ ਕਰਨਾ ਛੱਡ ਕੇ ਕੋਈ ਹੋਰ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਨ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਰਹੇਗਾ।
        ਚੰਗਾ ਹੋਵੇਗਾ ਜੇ ਬਰਸਾਤੀ ਪਾਣੀ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰ ਕੇ ਸਾਫ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਕੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵੀ ਹੁਣ ਜਾਗ ਪੈਣ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਦੇਣ ਦਾ ਜਿੰਨਾ ਵੀ ਸਤਿਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਉਹ ਥੋੜ੍ਹਾ ਹੀ ਰਹੇਗਾ। ਬਹੁਤੀ ਦੂਰ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ, ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਗਦੀਆਂ ਕੂਲ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਬਰਤਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲੰਮੀਆਂ  ਕਤਾਰਾਂ ਦੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਪਾਣੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦੀਆਂ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਥੱਕਦੀਆਂ। ਕੁਦਰਤੀ ਨਿਆਮਤਾਂ ਦਾ ਸਦਾ ਸਵਾਗਤ ਅਤੇ ਆਦਰ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖੀਏ ਤਾਂ ਕਿ ਇਹ ਹੋਰ ਮਿਲਦੀਆਂ ਰਹਿਣ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਦੇ ਤੋਟ ਨਾ ਆਵੇ, ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਿਆਸ ਬੁਝਦੀ ਰਹੇ।
ਜੇ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਵਿੱਚ ਰੌਚਿਕਤਾ ਨਾ ਰਹੀ ਤਾਂ ਜੀਣ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੇਗੀ।

ਜੀਣ 'ਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਾ ਰਹੂ
ਜੇ ਮਿਲਿਆ ਨਾ ਕੋਈ ਹਾਣੀ
ਪਾਣੀ ਪਾਣੀ ਹੋ ਜਾਵਾਂਗੇ
ਜਦ ਮਿਲਿਆ ਨਾ ਕਿਧਰੇ ਪਾਣੀ।
ਬੰਜਰ ਫਿਰ ਹੋ ਜਾਊ ਜੀਵਨ
ਰੁਕ ਜਾਊ ਜਿੰਦ ਦੀ ਕਹਾਣੀ
ਓਹੀ ਬਚ ਰਹਿਣਗੇ ਸਾਈਆਂ
ਕਦਰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਾਣੀ।

ਸ਼ਾਇਦ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਦਾ ਪਤਾ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਫੇਰ ਵੀ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਅਜਾਈਂ ਗੁਆਉਣ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਹੀ ਫਿਕਰਮੰਦੀ ਦਾ ਆਲਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਦੇ ਜਤਨ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਦਮ ਵੀ ਭਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਪਾਣੀ ਦੇ ਬਚਾਅ ਲਈ ਢੂਕਵੀਆਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਹੋਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਪਿਆਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਪਾਣੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਬਿਨਾਂ ਪਿਆਸ ਨਹੀਂ ਮਿਟਦੀ। ਪਿਆਸ ਮਿਟਾਏ ਬਗੈਰ ਜੀਵਨ ਬਚਾਉਣਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ। ਆਓ ਸਾਰੇ ਮਿਲ ਕੇ ਪਾਣੀ ਬਚਾਈਏ ਤਾਂ ਕਿ ਕੱਲ੍ਹ ਅੱਗੇ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਨਾ ਹੋਈਏ, ਆਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਅੱਗੇ ਝੰਡਾ ਉੱਚਾ ਰਹੇ।


ਲਤੀਫ਼ੇ ਦਾ ਚਿਹਰਾ-ਮੋਹਰਾ

ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਵਾਲਿਆਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਭਾਰੀ ਬਾਰਸ਼ ਪਏਗੀ ਤੇ ਤੂਫ਼ਾਨ ਆਵੇਗਾ। ਪਤੀ ਨੇ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, ''ਤੂਫ਼ਾਨ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਮੈਂ ਤਾਂ ਕਰ ਨੀ ਸਕਦਾ।''
ਪਤਨੀ - ''ਸਿੱਧਾ ਕਹੋ ਕਿ ਮਤਲਬ ਕਿਆ ਹੈ ?''
ਪਤੀ - 'ਤੂਫ਼ਾਨ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਤੂੰ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈਂ -''ਜਾਣੀ ਤੂਫਾਨ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਤੂਫਾਨ।''

ਸੰਪਰਕ : 98141-13338

ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮੁਤਾਬਕ ਸਿੱਖਿਆ-ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ ਹੋਈ ਤਰੱਕੀ ਨਾਲ ਵਰ ਮੇਚ ਕੇ ਤੁਰਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਚਲੀ ਆ ਰਹੀ ਪੁਰਾਣੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੁਣ ਕੰਮ ਦੀ ਨਹੀਂ ਰਹੀ। ਸਿਲੇਬਸ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਵਾਲੇ ਖ਼ੁਦ ਬਦਲਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ। ਦਕੀਆਨੂਸੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ, ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਉਹ ਨਵੇਂਪਨ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਜਿਹੜੇ ਤਿਆਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।
       ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਉਹ ਬੱਚੇ ਤਿਆਰ ਕਰ ਕੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਭੇਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ। ਸਮਾਜ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਤੋਂ ਟੁੱਟ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਿਲੇਬਸ ਕੁਝ ਵੀ ਸੰਵਾਰਨ ਜੋਗੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਕਿੱਧਰੇ ਤਾਂ ਨਿਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿੱਧਰੇ ਨਿਰੇ ਗਿਆਨ 'ਤੇ। ਵਿਹਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਫ਼ਰ ਕਿਸੇ ਤਣ-ਪੱਤਣ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ।
       ਭਾਰਤ-ਭਰ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਿੱਕਾ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਦਾ ਹੀ ਚੱਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਹੜੇ ਸਿਆਸਤ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਤੋਂ ਹੀ ਦੇਖਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਾਲਜਾਂ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੇ ਮੁਖੀ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸਿਆਸਤ ਦਾ ਦਖ਼ਲ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕਈ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੌਕਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਉਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੇਵਾ-ਮੁਕਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਹਾਕਮਾਂ ਤੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਛਾ ਜਾਣ ਨੂੰ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ।
      ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅਧਿਆਪਕ, ਪ੍ਰਾਅਧਿਆਪਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਪੜ੍ਹਨ ਬਾਅਦ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਿੱਥੇ ਜਾਣਗੇ। ਕਿਸੇ ਖੇਤਰ 'ਚ ਕੋਈ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲੇਗੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਕੋਈ ਦਫ਼ਤਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਥਾਂ ਮਿਲ ਸਕੇਗੀ। ਕੋਈ ਕਾਰਖਾਨਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਉਹ ਯੋਗ ਹਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਕਾਰਖਾਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗ। ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਉੱਤਰ ਦੇਣ ਵੇਲੇ ਕੋਈ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ।
        ਜਿਹੜਾ ਕੰਮ ਬੱਚੇ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਵੇਲੇ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਦੀ ਰੁਚੀ ਜਾਂ ਰੁਝਾਨ ਕਿਸ ਪਾਸੇ ਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ। ਜੇ ਰੁਚੀ ਹੀ ਪਰਖੀ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਉਸ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਸਹਿਜੇ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਵੀ। ਦੂਜੇ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ, ਜਿੱਥੇ ਸਾਡੇ ਹਾਕਮ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਗਹਿਰਾ ਸਿੱਖੇ-ਸਿਖਾਏ ਬਿਨਾਂ ਹੀ ਪਰਤ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਖਰਚਾ ਤਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਫਾਇਦਾ ਜ਼ਰਾ ਮਾਤਰ ਵੀ ਨਹੀਂ।
        ਅੱਜ ਨਿਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸਰ ਸਕਦਾ। ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇਹ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦੇ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅੱਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਅਤੇ ਹੁਨਰਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਜਿਹੜੇ ਵਿਹਾਰਕ ਹੋਣ। ਹੱਥੀਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਓਧਰ ਲੈ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਿੱਧਰ ਹੁਨਰ ਦਿਖਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ।
       ਹਰ ਕਾਲਜ, ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਵੇਲੇ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਕੋਈ ਵਿਭਾਗ ਹੈ, ਜੋ ਪਾਸ ਹੋ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਜਜ਼ਬ ਕਰੇਗਾ, ਕੋਈ ਕਾਰਖਾਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਲਵੇਗਾ। ਜੇ ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਠੀਕ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਲੱਖਾਂ ਦਾ ਧਨ ਬੇਕਾਰ ਹੀ ਗੁਆਚਦਾ ਰਹੇਗਾ। ਅਜਿਹੇ ਅਜਾਈਂ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਧਨ ਬਾਰੇ ਹਾਕਮਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਸਮਾਧਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।
     ਹੁਣ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਲੱਖਾਂ-ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਿਆ ਖ਼ਰਚ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੁਲਕ ਦੇ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ। ਉਹ ਹੋਰ ਰੁਪਏ ਰੋੜ੍ਹ ਕੇ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਮਹਾਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਦੇਸ਼ ਖਾਲੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਫ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ। ਨੌਜਵਾਨ ਸਾਂਭੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਬਿਹਤਰ ਰਹੇਗਾ।
       ਅਜਿਹੇ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇਣ ਦੇ ਮੌਕੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਕਿ ਜੋ ਪੜ੍ਹਿਆ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਉਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਕੰਮ ਵੀ ਆ ਸਕੇ ਅਤੇ ਮੁਲਕ ਦੇ ਵੀ। ਅਜਿਹਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹੇਗਾ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਰਮਾਇਆ ਵੀ। ਜੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਜਾਂ ਡਿਗਰੀ ਮਿਲਦਿਆਂ ਹੀ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਫਿਕਰ ਵੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਧੇਗਾ, ਉਤਸ਼ਾਹ ਵੀ ਅਤੇ ਹੌਸਲਾ ਵੀ। ਅਜਿਹਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ ਖ਼ੂਨ-ਪਸੀਨੇ ਦੀ ਕਮਾਈ ਵੀ ਅਜਾਈਂ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗੀ। ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀ ਕਮੇਟੀ ਬਣੇ, ਜੋ ਸਿੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਦੇ ਮਸਲੇ ਸੋਚ-ਵਿਚਾਰਦੀ ਰਹੇ।
       ਹਰ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਦੀ ਕਮੇਟੀ ਹੋਵੇ, ਜੋ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਦੇਖਦੀ ਰਹੇ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੀ ਰਹੇ ਕਿ ਕਿਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਕਿਸ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ। ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੀ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਨਾ ਰੱਖਣ, ਸਗੋਂ ਹਰ ਖੇਤਰ ਦਾ ਕੰਮ ਹਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਹਵਾਲੇ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਤਾਂ ਜੋ ਸਿੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਉਹ ਲਿਆਂਦੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਬਿਨਾਂ ਅਜਿਹਾ ਹੋ ਸਕਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ। ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ੁਦ ਹਰ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਕੁੱਦਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਅੱਗੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਭਾਈ-ਭਤੀਜਾਵਾਦ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ।

ਡੇਰਿਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ

      ਅੱਜ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਜਾਗਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਡੇਰਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ। ਹਨੇਰਿਆਂ ਵਕਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਚੱਲਦੇ ਰਹੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗ੍ਰਤੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਅਖਾਉਤੀ ਪਹੁੰਚੇ ਹੋਇਆਂ ਤੋਂ ਅਗਵਾਈ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦਾ ਭਰਮ ਪਾਲਦੇ ਰਹੇ। ਡੇਰਾ ਆਗੂ ਨਾ ਤਾਂ ਪਹੁੰਚੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਨਾ ਹੀ ਗਿਆਨ ਦੇ ਮਾਹਿਰ, ਸਗੋਂ ਧਾਗੇ-ਤਵੀਤਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਹਨੇਰਾ ਢੋਣ ਵਿੱਚ ਲਾਈ ਰੱਖਦੇ। ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜਾਗ ਆਉਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਹੁਣ ਦੇਖੋ ਕਿੰਨੇ ਢੌਂਗੀ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਪਹੁੰਚੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਭੇਖ ਨੂੂੰ ਗਲਤ ਵਰਤਦੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਫੜੇ ਗਏ। ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਹਰ ਡੇਰੇ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਦੇ ਅਦਾਰੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਆ ਸਕੇ।
      ਡੇਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੇਵਲ ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ, ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਹਨੇਰਾ ਪਲ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਮਨੁੱਖ ਪਿਛਲ-ਖੁਰੀ ਤੁਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਗਾਂਹ ਨੂੰ ਤੁਰਨ ਜੋਗਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਤਾਂ ਜੇ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ। ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ 'ਤੇ ਚੈੱਕ ਰੱਖੇ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਅਗਾਂਹ ਵੱਲ ਲਿਜਾਵੇ। ਅਜਿਹਾ ਤਾਂ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਸਕੂਲਾਂ, ਕਾਲਜਾਂ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਡੇਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੇ ਕੁਕਰਮਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਾਇਆ ਜਾਵੇ।

ਲਤੀਫ਼ੇ ਦਾ ਚਿਹਰਾ-ਮੋਹਰਾ

ਸ਼ਰਾਬੀ ਨੇ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਖਾਲੀ ਬੋਤਲਾਂ ਤੋੜਨ ਬਾਅਦ ਚੌਥੀ ਭਰੀ ਹੋਈ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਜੇ ਪਾਸੇ ਹੋ ਜਾ ਤੇਰਾ ਮੇਰੀ ਨੌਕਰੀ ਜਾਣ ਅਤੇ ਮਕਾਨ ਵਿਕਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ।

ਸੰਪਰਕ : 98141-13338

ਅਸਫ਼ਲ ਰਹਿਣ ਬਾਅਦ ਮਾਯੂਸੀ ਹੋਣੀ ਸੁਭਾਵਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਛਤਾਵਾ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਲ ਟਿਕਦਾ ਨਹੀਂ। ਜਿੱਤ ਵੱਲ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਜਦ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਦਲੀਲ ਵੱਲ ਜਾਣ ਨੂੰ ਚਿੱਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵਹਿਣ ਕਾਰਨ ਹੀ ਪਛਤਾਵਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਹਕੀਕਤ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਚੰਗਾ ਹੋਵੇ ਜੇ ਨੇਤਾਗਣ ਸੁਫ਼ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਇਛਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਅਸਲੀਅਤ ਦਾ ਟਾਕਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋਣ।
       ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਜਿੱਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਬਣ ਗਈ। ਸਰਕਾਰ ਵਾਲੇ ਤਾਂ ਖੁਸ਼ ਵੀ ਹਨ, ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਵੀ, ਪਰ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਟੋ ਕਲੇਸ਼ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ-ਦੂਜੀ 'ਤੇ ਦੋਸ਼ ਵੀ ਲਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕੋਸ ਵੀ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਆਪਣਾ ਦੋਸ਼ ਮੰਨਣ ਲਈ ਕੋਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਹਕੀਕਤ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਲੱਗੇ।
       ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੀਰੋ-ਲੀਰ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਉਹ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸ ਵਿੱਚ ਜਾਣ। ਇਹ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵੀ ਏਨੀਆਂ ਕਿ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਰ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਹੈ, ਪਰ ਹਕੀਕਤ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ। ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਚੋਣ ਲੜਨ ਵਾਸਤੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਐਲਾਨੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਹਰੇਕ ਛੋਟਾ-ਵੱਡਾ ਨੇਤਾ ਆਪੋ ਆਪਣਾ ਹੱਕ ਜਤਾਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਟਿਕਟ ਤਾਂ ਇੱਕ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਸੀ, ਪਰ ਬਾਕੀ ਦੇ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਤਾਕਤ ਲਾ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਹੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਹਾਰ ਕਰਾ ਦਿੱਤੀ।
       ਭਾਜਪਾ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਸਾਫ਼ ਸਪੱਸ਼ਟ ਇੱਕ ਉਮੀਦਵਾਰ ਐਲਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਅੱਗੇ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਇੱਕ ਵੀ ਨੇਤਾ ਨੇ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਤੱਕ ਨਾ ਕੀਤਾ। ਓਧਰ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਰਾਜਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦਾ ਹਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਨੇਤਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਉਮੀਦਵਾਰੀ ਦਾ ਹਾਰ ਗਲ ਵਿੱਚ ਪਾ ਕੇ ਫਿਰਨ ਲੱਗੇ, ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਗਲੇ ਤੱਕ ਨਾ ਉੱਤਰੇ।
      ਹੁਣ ਹੋਈ ਹਾਰ ਬਾਅਦ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਕੋਸਣ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਜਾਰੀ ਹੈ ਪਰ ਕੋਈ ਵੀ ਅਸਲੀਅਤ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ। ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵਹਿਣ ਵਿੱਚ ਦੱਬੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਨਾਲ ਵੋਟਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਬਣੀ ਸਰਕਾਰ ਤਾਂ ਕਹੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਵਿਰੋਧੀ ਦਲ, ਪਰ ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਦਲੀਲ ਦੇ ਰਾਹ ਤੁਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਦਿਸਦਾ। ਜੇ ਕਿਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਦਲ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਏਕਾ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਤਾਂ ਅੱਜ ਤਸਵੀਰ ਹੋਰ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
       ਹਾਂ, ਜੇ ਹਾਰੇ ਹੋਏ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨਤੀਜੇ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਾ ਕਰਦੇ ਤਾਂ ਪਛਤਾਵੇ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਅਦਾਲਤਾਂ ਦਾ ਬੂਹਾ ਖੜਕਾਉਂਦੇ ਤਾਂ ਗੱਲ ਦਲੀਲਬਾਜ਼ੀ ਦੀ ਹੁੰਦੀ। ਮੌਕੇ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ ਨੇ ਜਦ ਸਾਰਾ ਮਾਹੌਲ ਆਪਣੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਿਆ, ਫੇਰ ਓਹੀ ਹੋਣਾ ਸੀ, ਜੋ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ। ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਉਹ ਹੋ ਵੀ ਗਿਆ। ਸਾਰਾ ਮੀਡੀਆ ਇੱਕ ਹੀ ਬੋਲੀ ਬੋਲਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਬਰਸਾਤੀ ਮੌਸਮ ਦੇ ਡੱਡੂਆਂ ਦੀ ਗੜੈਂ-ਗੜੈਂ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਈ।
       ਦੇਸ਼ ਭਰ 'ਚ ਧਰਮ, ਜਾਤੀਵਾਦ, ਉੱਪ ਜਾਤੀਵਾਦ ਅਤੇ ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਦੇ ਜਾਲ ਨੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਏਨੀ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਕੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਇਸ ਜੰਜਾਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲ ਰਹੇ। ਉਹ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਵੁਕ ਵਹਿਣ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਹਿੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਦਲੀਲ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੇ, ਪਰ ਕੇਵਲ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵਹਿਣ ਨਾਲ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀ, ਇੱਕ ਨਾ ਇੱਕ ਦਿਨ ਦਲੀਲ ਦਾ ਰਾਹ ਅਪਣਾਉਣਾ ਹੀ ਪਵੇਗਾ।
        ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇਕਮੁੱਠ ਹੋ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਰਾਖੀ ਬੜੀ ਤਕੜਾਈ ਨਾਲ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਵੀ, ਜੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਰਾਖੀ ਹੋ ਸਕੇਗੀ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਚੇਗਾ।
ਹਾਰ ਹੋਣ ਬਾਅਦ ਹਾਰ ਨੂੰ ਮੰਨ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿਲ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਛੋਟੀ ਲੜਾਈ ਸੀ, ਜੋ ਹਰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਹੁੰਦੀ ਹੀ ਰਹਿਣੀ ਹੈ, ਪਰ ਹੱਕਾਂ ਵਾਸਤੇ ਲੜਨ ਲਈ ਜੰਗ ਤਾਂ ਜਾਰੀ ਹੀ ਰਹੇਗਾ। ਹਾਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਸਲੇ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਢੁਕਵੇਂ ਮੰਚਾਂ ਉੱਤੇ ਉਠਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਵਾ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਜਿੱਤਣ।
       ਕੇਵਲ ਪਛਤਾਵੇ ਵਿੱਚ ਵਕਤ ਗੁਆ ਦੇਣਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵਹਿਣ ਵਿੱਚ ਵਹਿੰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਠੀਕ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਅਸਲੀਅਤ ਦਾ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦਿਆਂ ਨਵੇਂ ਨੁਕਤੇ ਲੱਭੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚੋਂ ਮਿਲਣਗੇ ਅਤੇ ਜਾਂ ਫੇਰ ਉਸ ਸਹੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ 'ਚੋਂ, ਜੋ ਮਸਲਿਆਂ ਤੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਹਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ।


ਤੁਰ ਗਿਆ ਗਿਰੀਸ਼ ਕਰਨਾਡ

ਕੰਨੜ ਲੇਖਕ ਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਗਿਰੀਸ਼ ਕਰਨਾਡ ਸੰਸਾਰ ਯਾਤਰਾ ਪੂਰੀ ਕਰ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੇ 'ਤੁਗਲਕ' ਨਾਟਕ ਦੀ ਬੜੀ ਹੀ ਚਰਚਾ ਹੋਈ ਸੀ, ਜੋ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਡਰਾਮਾ ਦੇ ਇਬਰਾਹੀਮ ਅਲਕਾਜ਼ੀ ਨੇ ਖੇਡਿਆ। ਗਿਰੀਸ਼ ਕਰਨਾਡ ਕਈ ਵੱਡੇ ਇਨਾਮਾਂ ਦਾ ਜੇਤੂ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਵੱਡਾ ਇਨਾਮਾਂ ਕਰਕੇ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਬੇਹਤਰੀਨ ਕੰਮਕਾਜ ਕਰਕੇ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ ਕਲਾ ਵੀ ਸੀ, ਰੰਗਕਰਮੀ ਦਾ ਕਾਰਜ ਵੀ ਅਤੇ ਫਿਲਮਸਾਜ਼ੀ ਦਾ ਵੀ।
       ਉਸ ਨੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਜਾਣਿਆ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੀ ਹੀ ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਲੋਕਹਿੱਤ ਵਾਲਾ ਕਲਮਕਾਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਕਲਾ ਨੂੰ ਲੋਕ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੋਸ਼ਨੀ ਮਿਲਦੀ ਰਹੇ।

ਫਤਹਿਬੀਰ ਦੀ ਗੱਲ

ਮਾਸੂਮ ਤੁਰਿਆ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਤੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਅੱਧੇ ਨਹੀਂ, ਨਾ ਕਿਸੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ, ਸਗੋਂ ਸਿਸਟਮ ਨੇ ਤੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਕੰਮ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਮੰਤਰੀ ਸੰਤਰੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਦੌਰੇ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉੱਥੋਂ ਨਵਾਂ ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਕੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ, ਸਗੋਂ ਐਸ਼ ਕਰਕੇ ਹੀ ਮੁੜ ਆਉਂਦੇ ਨੇ, ਜਿਸ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਜੇ ਸਿਸਟਮ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਚੀਨ ਤੋਂ ਉਹ ਮਸ਼ੀਨ ਮੰਗਵਾ ਲਈ ਜਾਂਦੀ, ਜੋ ਦੋ ਘੰਟੇ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰ ਦਿੰਦੀ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ, ਸਿਵਲ ਲੋਕ ਅਤੇ ਫ਼ੌਜੀ ਛੇ ਦਿਨ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ। ਫਤਹਿਬੀਰ ਹੁਣ ਰੱਬ ਨੂੰ ਹੀ ਕਹੇ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਕਲ ਭੇਜ ਅਤੇ ਹਾਕਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਵੀ।


ਲਤੀਫ਼ੇ ਦਾ ਚਿਹਰਾ-ਮੋਹਰਾ

ਦੁਕਾਨਦਾਰ : ਮੈਨੂੰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਘੰਟੇ ਬੀਤ ਗਏ, ਮੈਂ ਕੋਈ ਕੱਪੜਾ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾ ਸਕਿਆ।
ਔਰਤ - ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਘਰੋਂ ਸਬਜ਼ੀ ਲੈਣ ਆਈ, ਇਸ ਦੁਕਾਨ 'ਚ ਆ ਵੜੀ।
-0-
ਘਰਵਾਲਾ - ਚੌਧਰੀ ਸਾਹਿਬ ਇਹ ਦੱਸੋ ਕਿ ਹਲਵਾ ਖਾਓਗੇ ਜਾਂ ਫੇਰ ਖੀਰ?
ਛੌਧਰੀ - ਕੀ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੌਲੀ ਇੱਕ ਹੀ ਹੈ।
-0-
ਅਪਰਾਧੀ - ਜੱਜ ਸਾਹਿਬ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਜੋ ਇਹ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਨਸ਼ਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਗਲਤ ਹੈ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਅਜੇ ਨਸ਼ਾ
             ਕਰ ਹੀ ਰਿਹਾ ਸਾਂ।
ਜੱਜ - ਚੱਲ ਫੇਰ ਕੀ ਹੋਇਆ, ਤੇਰੀ ਸਜ਼ਾ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਘਟਾ ਕੇ 30 ਦਿਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।

ਸੰਪਰਕ : 9814113338

24 June 2019

ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਜਿਹੀ ਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਦਿਲ ਨਾਲ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੋਚ ਨਾਲ ਵੀ। ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਬੀਜ ਅਜਿਹਾ ਬੀਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਦਾ ਪੁੰਗਰਦਾ ਤਾਂ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਕਦੇ ਮੁਰਝਾਂਦਾ ਨਹੀਂ। ਜੇ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਵੀ ਪੈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਡੂੰਘੀਆਂ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਵੀ। ਭੋਲੇਪਨ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਓਹੀ ਮੰਨਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਅਸਲੀ ਹੋਣ ਜਾਂ ਨਾ ਹੋਣ। ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਹੋਰ ਕੁਝ ਵੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ।
       ਰੱਬ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਦੱਸੇ-ਦਸਾਏ 'ਤੇ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਮੰਨਣਾ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਦੱਸਣ ਵਾਲੇ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੀ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਨਹੀਂ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂਆਂ, ਪੀਰਾਂ ਅਤੇ ਪੈਗੰਬਰਾਂ ਨੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਵੀ ਹੈ, ਉਹ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦੱਸਣ ਨੂੰ ਕਰੜੀ ਸਾਰ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਅਕੱਥ ਵੀ। ਅੱਲ੍ਹਾ, ਖ਼ੁਦਾ, ਗੌਡ, ਈਸ਼ਵਰ ਅਤੇ ਕਰਤਾ ਜਿਹੇ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਪ੍ਰਮੇਸ਼ਰ ਦੀ ਹੋਂਦ (ਅਣਹੋਂਦ) ਵਿਸ਼ਵਾਸ 'ਤੇ ਆਧਾਰਤ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਹਕੀਕਤ 'ਤੇ ਨਹੀਂ।
        ਜੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤਿੜਕ ਜਾਵੇ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਸੁਫ਼ਨਾ ਟੁੱਟ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪੱਲੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ। ਮਨੁੱਖਤਾ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ 'ਤੇ ਹੀ ਤੁਰੀ ਫਿਰਦੀ ਅਤੇ ਵਿਚਰਦੀ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਬੇਸਿਰ-ਪੈਰ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਜ ਦੇ ਰਹਿਬਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਵੱਲ ਸੰਜੀਦਾ ਹੋ ਕੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣ, ਜੋ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੋਂ ਬਗ਼ੈਰ ਤੁਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਜੇ ਧਾਰਮਿਕਤਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚਲੇ ਅਗਵਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਪੀਰ-ਪੈਗੰਬਰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਉੱਤਮ ਨਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਤਾਂ ਰੱਬ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਕਿਰਨ ਤੋਂ ਦੇਰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਣ ਲੱਗੀ।
       ਰਾਜਨੀਤਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਦਾ ਅਹਿਮ ਫ਼ਰਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਨਤਾ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਹਰ ਹੀਲੇ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਤਾਂ ਜੋ ਸਿਆਸੀ ਤਾਣਾ-ਬਾਣਾ ਕਿਸੇ ਉਲਝਣ ਵਿੱਚ ਨਾ ਉਲਝੇ। ਜੇ ਕਿਸੇ ਮਾੜੀ ਨੀਤ ਨਾਲ ਰਾਜ ਭਾਗ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇੱਕ ਕਦਮ ਵੀ ਗ਼ਲਤ ਪੁੱਟਿਆ ਜਾਏ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਦਾ ਸਾਰਾ ਦੇਸ਼ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚ ਕੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ।
       ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਬੂਟਾ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਧਿਆਨ ਵੀ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਹਿਰਾ ਵੀ। ਰੱਬ 'ਚੋਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹਟ ਵੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਨਾਸਤਕ ਹੋ ਕੇ ਵੀ ਕਾਰਜ ਚੱਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਨੁਕਸ ਪੈ ਜਾਣ ਤਾਂ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਘਾਣ ਹੋਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਬਚਦਾ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ। ਕਿਸੇ ਠੱਗੀ, ਹੇਰਾਫੇਰੀ, ਧੋਖੇਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਚਲਾਕੀ ਨਾਲ ਰਾਜ-ਭਾਗ ਹਥਿਆਉਣਾ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਤਾਂ ਠੀਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਚਿਰ ਸਥਾਈ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਰਹਿ ਕੇ ਹੀ ਕੰਮ ਕੀਤੇ ਜਾਣ।
      ਜੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਵਿਹਾਰ 'ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਪੈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਹਰੇਕ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕਦਮ ਉਠਾਏ ਜਾਣ ਤਾਂ ਕਿ ਲੋਕ-ਮਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਲੇਸ਼ ਮੁੱਕ ਸਕੇ। ਜਨਤਾ ਦੀ ਮੰਗ ਉਡੀਕੇ ਬਗੈਰ ਹੀ ਰਾਜਨੀਤੀਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁਰਤ ਵਸੀਲੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਕਿ ਲੋਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਰਹਿ ਕੇ ਮੁਲਕ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਜੁਟ ਜਾਣ।
      ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਚੰਗੇ ਸੰਬੰਧਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਆਧਾਰਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੋਹ-ਮੁਹੱਬਤ 'ਤੇ ਵੀ। ਮੇਰੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਿੱਤਰ ਸੋਹਨ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ ਨੇ ਜਦ 'ਟੁੱਟੇ ਦਿਲ ਨਹੀਂ ਜੁੜਦੇ ਵੇਖੀਂ ਤੋੜੀਂ ਨਾ, ਕਲੀਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੋਮਲ ਦੇਖ ਮਰੋੜੀਂ ਨਾ' ਇਹ ਲਿਖਿਆ ਤਾਂ ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਛੁਪੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਵੀ ਗਵਾਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਹਿਜੇ ਕੀਤੇ ਮੁਕਾਇਆ ਜਾਣਾ ਸੰਭਵ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਦਿਲ ਤੋੜਨਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੋੜਨ ਵਰਗੀ ਹੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਵੱਲ ਧਾਰਮਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਰਹਿਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਹਿਰਦਤਾ ਨਾਲ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਤਰੇੜਾਂ ਪੈਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੀ ਪੈਦਾ ਨਾ ਹੋ ਸਕੇ।
       ਜੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਟੁੱਟ ਜਾਏ ਤਾਂ ਪੱਲੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ। ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅੰਨ੍ਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲਾ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਿਆਣੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਹੀ ਪਾਲਿਆ ਪੋਸਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਸਹੀ ਰਾਹ ਵੀ ਹੈ ਤੇ ਮੰਜ਼ਿਲ ਵੀ। ਜਿੰਨਾ ਕਿਸ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਗਹਿਰਾ, ਓਨਾ ਹੀ ਉਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਮਜ਼ਬੂਤ। ਇਸ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾ ਟੁੱਟਣ ਦੇਈਏ ਤੇ ਸਭ ਕੁਝ ਬਚਿਆ ਰਹੇ।


ਕਥਾ ਹੌਲੈਂਡ ਦੀ

ਹੌਲੈਂਡ ਅਜਿਹਾ ਅਦਭੁੱਤ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਜੀਵਨ ਗੁਜ਼ਾਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉੱਥੇ ਅਪਰਾਧ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਜਦ ਅਪਰਾਧੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉੱਥੋਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਕੇਵਲ ਮੁਲਕ ਭਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਪਰਾਧੀ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ 'ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਖਰਚਾ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਰਿਹਾਅ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
      ਹੁਣ ਆ ਜਾਓ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਮਹਾਨ ਵੱਲ, ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਅਪਰਾਧ ਹੋਈ ਜਾ ਰਿਹਾ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਰੱਬ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਭਗਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵੀ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਬਿਰਾਜੇ, ਕਿਉਂਕਿ 84 ਲੱਖ ਜੂਨਾਂ ਦੇ ਡਰ, ਨਰਕਾਂ ਦੇ ਤਸੀਹੇ ਅਤੇ ਸਵਰਗਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਲਾਲਚ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਸੰਤਾਂ, ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਲੱਗ ਕੇ ਮੁਲਕ ਬਰਬਾਦ ਹੋ ਰਿਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੋੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੱਲੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਰਿਹਾ, ਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਗਰ ਲੱਗੀ ਭੋਲੀ ਜਨਤਾ ਦੇ। ਹੌਲੈਂਡ ਮਗਰ ਲੱਗੀਏ ਤਾਂ ਕਿ ਅਪਰਾਧ-ਮੁਕਤ ਹੋਈਏ।


ਗਹਿਰੇ ਭੇਤ ਵਿਲੱਖਣ ਜਾਣਕਾਰੀ

ਜੀਵਨ ਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਫੇਰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਕਲਪਨਾ ਵਿੱਚ ਉਡਦਿਆਂ ਡਾਕਟਰ ਵਿਦਵਾਨ ਸਿੰਘ ਸੋਨੀ ਨੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਏਧਰੋਂ ਓਧਰੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਗਿਆਨ ਦਾ ਵੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਲੇਖਕ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪਾਠਕ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਭੇਤਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੋਣਗੇ, ਜਿਹੜਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਿੱਤ-ਚੇਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆ ਸਕਣਾ।

'ਕਈ ਕੋਟਿ ਅਕਾਸ਼ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ' ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਮਨੋਰਥ ਜਿੱਥੇ ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਉੱਤੇ ਵਿਚਰਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣਾ ਵੀ ਹੈ, ਸੂਰਜ, ਚੰਨ ਅਤੇ ਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਪਰਵਾਰ ਬਾਰੇ ਭਰਪੂਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕਰਾਉਣਾ ਵੀ। ਭਾਵੇਂ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਚੰਨ ਕੋਲ ਆਪ ਪਹੁੰਚਣਾ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਦੀ ਮਿਲਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਦੇ ਵਿਸਤਾਰ ਸੰਬੰਧੀ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨੀਆਂ ਵੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਮਿਆਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ। ਅਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਤਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨਾ ਅਤੇ ਫੇਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ ਬਾਰੇ ਗਿਆਤ ਕਰਾਉਣਾ ਲੇਖਕ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਵੀ ਹੈ, ਹਾਸਲ ਵੀ।
      ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨਾਲ ਡਾ. ਸੋਨੀ ਨੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸਾਜੇ ਜਾਣ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਬਣਤਰ ਬਾਰੇ ਸੱਚ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨੁਕਤੇ ਵੀ ਦੱਸੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਵਿਚਲੇ ਅਦਭੁੱਤ ਗਹਿਰੇ ਭੇਤਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ। ਅੰਬਰ ਵੱਲ ਇੱਕ ਝਾਤ, ਕਿਹ ਬਿਧਿ ਸਜਾ ਪ੍ਰਥਮ ਸੰਸਾਰਾ, ਸੂਰਜਾਂ ਦੀ ਮੌਤ, ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਵਗਦਾ ਹੈ, ਸਾਗਰ ਦੀ ਹਿੱਕ 'ਚੋਂ ਉੱਠਿਆ ਹਿਮਾਲਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਵੀ ਇਵੇਂ ਹੀ ਨਵੇਂ ਵਿਲੱਖਣ ਜਿਹੇ ਵੀ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਵਾਸਤੇ ਹੀ ਹੈਰਾਨਕੁੰਨ ਵੀ।
      ਕਿਤਾਬ ਵਿਚਲੇ ਲੇਖਾਂ ਬਾਰੇ ਜਿੰਨੀਆਂ ਮਰਜ਼ੀ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਕਰਦਾ ਰਹਾਂ, ਫੇਰ ਵੀ ਇਸ ਵਿਚਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਪਕੜ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਣ ਲੱਗੇ। ਨਾਲੇ ਜਿਹੜਾ ਅਨੰਦ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ੁਦ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਮੇਰੇ ਸਮੇਤ ਕਿਸੇ ਦੀਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰਗਿਜ਼ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦਾ।
       ਆਖਰ 'ਚ ਮੈਂ ਤਾਂ ਡਾ. ਵਿਦਵਾਨ ਸਿੰਘ ਸੋਨੀ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਮੁਬਾਰਕ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖ ਕੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ ਅਚੰਭੇ ਦੇ ਦਰ ਵੀ ਖੋਲ੍ਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗਹਿਰੇ ਭੇਤਾਂ ਦੇ ਵੀ। ਨਾਲ ਦੀ ਨਾਲ ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੁੱਕ ਟਰੱਸਟ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾਈ ਕਿ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਦੁਰਲੱਭ ਅਤੇ ਅਮੁੱਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਾਲੀ ਕਿਤਾਬ ਛਾਪਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ।


ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਨਹੀਂ ਰਹੇ

ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਵਸਦੇ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ। ਉਹ ਬੜੇ ਦੂਰ-ਦਰਸ਼ੀ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸੋਚ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਉਹ ਕਈ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੇ ਰਚੇਤਾ ਸਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਬੜੀ ਹੀ ਦਲੀਲ ਅਤੇ ਠਰ੍ਹੰਮੇ ਨਾਲ ਆਖਦੇ। ਲੰਦਨ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕਵਿਤਾ ਬਾਰੇ ਬੋਲੇ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਉੱਥੇ ਸੁਣਨ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਮਿਲਿਆ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਦੇ ਉਲਟ ਬੋਲਿਆ, ਪਰ ਉਹ ਗੁੱਸੇ 'ਚ ਆਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਸੰਨ-ਚਿੱਤ ਹੋਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਲਾਣੇ ਨਾਲ ਘਾਟਾ ਪੈ ਗਿਆ, ਜੋ ਹੁਣ ਪੂਰਾ ਹੋ ਸਕਣਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ।


ਲਤੀਫ਼ੇ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਮੋਹਰਾ

“ਗਵਰਨਰ ਸਾਹਿਬ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਅੱਜ ਹੀ।''
''ਬਈ ਤੂੰ ਕੌਣ ਤੇ ਕਿਉਂ ਅਜਿਹਾ ਕਹਿ ਰਿਹਾਂ?''
''ਮੇਰੇ ਕੋਲ 95 ਵਿਧਾਇਕ ਹਨ ਅਤੇ ਮੈਂ ਉਸ ਤਬੇਲੇ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹਾਂ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਸਾਰੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਿਧਾਇਕ ਐਸ਼ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ
 ਹੋਏ ਹਨ।''
ਇਸ 'ਤੇ ਗਵਰਨਰ ਜੀ ਚੁੱਪ ਹੀ ਰਹੇ, ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ।

ਸੰਪਰਕ : 98141-13338

ਦੁਰਘਟਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਮਾੜੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਨੁਕਸਾਨ-ਦੇਹ ਅਤੇ ਜਾਨਲੇਵਾ। ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤ ਅੱਗੇ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਚੱਲਦਾ, ਪਰ ਮਨੁੱਖੀ ਗ਼ਲਤੀ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਦੁਰਘਟਨਾ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਉਠਾਏ ਕਦਮਾਂ ਨਾਲ ਟਾਲੀ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੋਕੀ ਵੀ। ਮੁਗਲਾਂ ਅਤੇ ਦੇਸੀ ਰਾਜਿਆਂ ਬਾਅਦ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਰਾਜ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਵਾਲੀ ਦੁਰਘਟਨਾ ਤਾਂ ਰੋਕ ਨਹੀਂ ਸਕੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਸ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਚਲਾਕੀ ਸਮਝੀ ਨਾ ਜਾ ਸਕੀ। ਜਦ ਉਹ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ ਤਾਂ ਸਮਝ ਪਈ, ਪਰ ਉਸ ਵਕਤ ਕੁਝ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਿਆ। ਜੇ ਕਿਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਨਸ਼ਾ ਕੋਈ ਭਾਰਤੀ ਪਹਿਲਾਂ ਸਮਝ ਲੈਂਦਾ ਤਾਂ ਦੋ ਸੌ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁਲਕ ਬਚ ਰਹਿੰਦਾ। ਏਨਾ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਬਿਨਾਂ ਅਰਥਾਂ ਦੇ ਹੀ ਨਾ ਗੁਜ਼ਰਦਾ। ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਖਾਹਮਖਾਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮੁਲਕ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਅਤੇ ਬੇਲੋੜੇ ਤਸੀਹੇ ਨਾ ਸਹਾਰਨੇ ਪੈਂਦੇ। ਅਜਿਹਾ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਦਾਖ਼ਲੇ ਦੀ ਦੁਰਘਟਨਾ ਨੂੰ ਰੋਕ ਨਾ ਸਕਣ ਕਾਰਨ ਵਾਪਰਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਰੋੜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ।

ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਪੁਲ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਬਹੁਤ ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ ਹੋਵੇਗੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲ ਸੰਬੰਧਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ। ਜਦ ਕਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਕੋਈ ਟੁੱਟ ਕੇ ਡਿੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਫੇਰ ਮੀਡੀਆ ਵੀ ਚੀਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕ ਵੀ, ਤਾਂ ਜਾ ਕੇ ਹਾਕਮਾਂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਦ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬਚਾਅ ਦੇ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਵੀ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਟੁੱਟੇ ਪੁਲ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਉਸਾਰਨ ਦੇ ਚੰਗੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵੀ। ਇਹ ਸਿਆਣਪ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ। ਸੂਝਬੂਝ ਏਸ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼-ਭਰ ਦੇ ਪੁਲਾਂ 'ਤੇ ਚੋਖੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਰੱਖੀ ਜਾਵੇ। ਹਰ ਪੁਲ 'ਤੇ ਉਸਾਰਨ?ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਤਾਰੀਖ ਲਿਖੀ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਮਿਆਦ ਵੀ, ਤਾਂ ਕਿ ਪੁੱਗੀ ਮਿਆਦ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਸ ਬਾਰੇ ਸੋਚ-ਵਿਚਾਰ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਫੇਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕਿ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਅਜਿਹਾ ਬਚਾਅ ਤਾਂ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੇ ਵੇਲੇ ਸਿਰ ਜਾਗਦਾ ਰਿਹਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਹਾਕਮਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਵੀ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਪਹਿਰਾ ਵੀ, ਤਾਂ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਦੀ ਚੌਕੀਦਾਰੀ ਹੋ ਸਕੇ।

ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਵੱਡੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਵੇਲੇ ਸਿਰ ਜਾਗਦੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੰਭਾਵੀ ਦੁਰਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਵੀ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਢਾਹੁਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਨਹੀਂ ਲਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜੇ ਆਦਮੀ ਨਾ ਵੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਵੀ ਉਸ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਸਤਾਂ ਪਈਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਵਿਲੱਖਣ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅਮੁੱਲੀਆਂ ਵੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਰਮਾਇਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਵੱਡੀ ਅਮੀਰੀ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਉੱਚਾ ਮਾਣ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਤਮ ਸਨਮਾਨ ਵੀ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਮਿਆਦ ਪੁੱਗਣੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਢਾਹ ਕੇ ਮੁੜ ਉਸਾਰੀਆਂ ਜਾਣ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਹੋਵੇਗਾ।

ਤਾਰ 'ਤੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਟਰਾਲੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਹੀ ਬੜੀ ਭਿਆਨਕ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਪਹਾੜ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਪਹਾੜ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਸਮੇਂ ਹੇਠ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਡੂੰਘੀ ਖੱਡ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਅੰਦਰ ਡਿਗਿਆ ਬਚਣਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਤਾਰ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰ ਚੈਕਿੰਗ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਖਤਰਿਆਂ ਦੀ ਅਣਹੋਣੀ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਨੇੜੇ ਟਿੰਬਰ ਟਰੇਲ ਦੀ ਇੱਕ ਟਰਾਲੀ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਹੀ ਫਸ ਗਈ ਸੀ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹ ਸੁੱਕੇ ਰਹੇ, ਪਰ ਭਲਾ ਹੋਵੇ ਉਸ ਇਨਸਾਨ ਦਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਾਰੇ ਸਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਅ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਭ ਨੇ ਸੁੱਖ ਦੇ ਸਾਹ ਲਏ। ਵੇਲਾ ਸੰਭਾਲਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਜਾਨਾਂ ਵੀ ਬਚ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਟਰਾਲੀਆਂ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਡਰ-ਭੈਅ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਦੁਰਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਕੀਤੇ ਜਾਣ।

ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਪਾਈਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਸੂਰਤ ਦੀ ਦੁਰਘਟਨਾ ਲਿਆਂਦੀ ਜਾ ਸਕੇ, ਜਿੱਥੇ ਕੋਚਿੰਗ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਉਹ ਬੱਚੇ (ਜੁਆਨ) ਜਾਨ ਗੁਆ ਬੈਠੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣਾ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸੁਪਨੇ ਵੀ ਸਾਕਾਰ ਕਰਨੇ ਸਨ, ਜਿਹੜੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਅਣਗਹਿਲੀ ਕਾਰਨ ਆਪਣੇ ਸੱਜਰੇ ਸੁਫ਼ਨਿਆਂ ਸਮੇਤ ਫਨਾਹ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਗਏ। ਇਸ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਇਹ ਤਾਂ ਸਰਾਸਰ ਮਨੁੱਖੀ ਗਲਤੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਮਾਰਤ ਜਿੰਨੀ ਉੱਚੀ ਪਉੜੀ ਹੀ ਨਸੀਬ ਨਾ ਹੋ ਸਕੀ। ਉਸੇ ਹੀ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ 92 ਫੁੱਟ ਉੱਚਾ ਬੁੱਤ ਤਾਂ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ, ਪਰ ਇੱਕ ਕੋਚਿੰਗ ਸੈਂਟਰ ਵਾਸਤੇ ਪਉੜੀ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਿਆ। ਇਹ ਦੁਰਘਟਨਾ ਰੋਕੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਸੀ, ਜੇ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਹਰੇਕ ਕੋਚਿੰਗ ਸੈਂਟਰ 'ਚ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਚੰਗਾ ਹੋਵੇ ਜੇ ਹਰ ਥਾਂ ਹੀ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀਤੇ ਜਾਣ।


ਚਾਬਾ ਪਾਵਰ ਹਾਊਸ

ਸ਼ਿਮਲੇ ਤੋਂ 50 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅੱਗੇ ਬਸੰਤਪੁਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸੁਨੀ 'ਚੋਂ ਲੰਘਦਿਆਂ ਪੰਜ-ਛੇ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਕੱਚੇ ਰਸਤੇ 'ਤੇ ਚੱਲਦਿਆਂ ਚਾਬਾ ਪਾਵਰ ਹਾਊਸ ਦਾ ਰੈਸਟ ਹਾਊਸ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਠਹਿਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ ਬਾਸਿਲ ਬੈਟੀ ਕਰਨਲ ਸਾਹਿਬ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਮੇ ਸਦਕਾ 1914 ਵਿੱਚ ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਪਾਣੀ 'ਚੋਂ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਚਾਬਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ 1900 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ 1914 ਵਿੱਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਇਆ। ਕਰਨਲ ਬੈਟੀ ਨੇ ਉੱਥੋਂ ਦਾ ਚੀਫ਼ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਹੁੰਦਿਆਂ ਇਸ ਪਾਵਰ ਹਾਊਸ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਨੇਪਰੇ ਚਾੜ੍ਹਿਆ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ 'ਤੇ 13 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਆਏ ਜਿਹੜੇ ਘੱਟ ਨਹੀਂ। ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਣੇ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਰੈਸਟ ਹਾਊਸ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਹਰਿਆਲੀ ਵਿੱਚ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਇੰਜ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਵਾਸਾ ਹੋਵੇ। ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਔਲਖ ਦੀ ਅਗਵਾਈ 'ਚ ਅਸੀਂ ਡਾ. ਦਿਆਲ, ਬਲਵਿੰਦਰ ਉੱਤਮ, ਸਿੱਧੂ ਝਾੜੋਂ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਅਨੰਦ ਮਾਣਿਆਂ ਜੋ ਸਦਾ ਚੇਤੇ ਰਹੇਗਾ।


ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਨੂੰ

ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੁਮੇਰ ਦੇ ਪਰਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ ਸੁਨਿੰਦਰ ਕੌਰ ਅਤੇ ਸਪੁੱਤਰ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਤਿਕਾਰਤ ਲੇਖਕ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀਆਂ ਮੁੱਲਵਾਨ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਨੂੰ ਭੇਟ ਕੀਤੀਆਂ। ਕਿਤਾਬਾਂ 251 ਜਿਹੜੀਆਂ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਣਗੀਆਂ। ਹਰਿਆਣਾ 'ਚ ਵਸਦੇ ਰਹੇ ਸੁਬੇਰ, ਬਾਵਾ ਬਲਵੰਤ, ਪ੍ਰਿੰਸੀ. ਸੁਜਾਨ ਸਿੰਘ, ਡਾ. ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਚੰਗੇ ਮਿੱਤਰ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪੰਜ ਪਾਂਡੋ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦੈ। ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਰਥ ਲੱਗਣਗੀਆਂ।

'ਅੰਗ ਸੰਗ ਪੰਜਾਬ' ਦਾ 15ਵਾਂ ਅੰਕ ਛਪ ਕੇ ਆ ਗਿਆ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ 22 ਸੈਕਟਰ ਵਿਚਲੇ ਪੰਜਾਬ ਬੁੱਕ ਸੈਂਟਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ 'ਚੋਂ ਇਹ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗਾ। ਕਦੇ-ਕਦੇ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਚੰਗੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ ਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਮਕਸਦ ਨਹੀਂ। ਉਸਾਰੂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਭੇਜਣ ਲਈ ਚਾਹਵਾਨ ਸੱਜਣਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ 'ਤੇ ਕੋਈ ਰੋਕ ਨਹੀਂ। ਇਹ 68 ਸਫ਼ਿਆਂ ਦਾ ਅੰਕ 50 ਰੁਪਏ ਦਾ ਮਿਲੇਗਾ। ਕਈ ਕੁੱਝ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗਾ।


ਲਤੀਫ਼ੇ ਦਾ ਚਿਹਰਾ-ਮੋਹਰਾ

ਮਿੱਤਰ : ਮਿੱਤਰੋ ਸ਼ਰਾਬ ਸਲੀਕੇ ਨਾਲ ਪੀਆ ਕਰੋ, ਮੈਂ ਘੜੀ ਕੋਲ ਰੱਖ ਕੇ ਪੀਂਦਾ ਹਾਂ।
ਦੂਜਾ : ਮੇਰਾ ਵੱਸ ਚੱਲੇ ਤਾਂ ਘੜਾ ਕੋਲ ਰੱਖ ਪੀਆਂ।

-0-
ਉੱਚੇ ਉੱਚੇ ਖੰਭਿਆਂ 'ਤੇ

ਸ਼ੱਕ ਵਾਲੇ ਦੀਵੇ ਜਗੇ

ਕਦੋਂ ਆਣ ਬੱਝੂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ

ਸਾਰੇ ਪਾਸੇ ਧੁੰਦ ਪਈ

ਦਿਸਦਾ ਨਾ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ

ਚੰਗੇ ਦੀ ਨਾ ਰਹੀ ਹੁਣ ਆਸ

'ਸੰਪਰਕ : 98141-13338

ਸਮਾਜ ਵਿਕਸਤ ਹੋਏ ਤਾਂ ਰਾਜੇ, ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਹੁਕਮ ਚਲਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਇਹ ਮਨਮਰਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਲੋਕ-ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕੇ। ਅਸਫ਼ਲ ਹੋਏ ਅਤੇ ਕਈ ਥਾਂ ਰੋਹ ਜਾਗੇ ਅਤੇ ਬਗਾਵਤਾਂ ਹੋਈਆਂ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਿਆਂ 'ਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਹਕੂਮਤਾਂ ਦੇ ਢੰਗ-ਤਰੀਕੇ ਕਰਵਟ ਲੈਣ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਬਦਲਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਚੰਗੇਰੇ ਵੀ ਅਤੇ ਮਾੜੇ ਵੀ।
ਸਿੱਖਿਆ ਨਾਲ ਲੋਕ ਸੂਝਵਾਨ ਹੁੰਦੇ ਗਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਪੈਰ ਪਸਾਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪੁੱਛ-ਪ੍ਰਤੀਤ ਵੀ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਹਤ ਵੀ ਮਿਲਣ ਲੱਗ ਪਈ। ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੁਣੇ ਜਾਂਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਖੈਰ ਸੁੱਖ ਮੰਗਦੇ ਭਲਾਈ ਕਰਨ ਲੱਗੇ।
       ਆਪਣੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸੁੱਖ ਦਾ ਸਾਹ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁਲਕ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲਿਜਾਣ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ। ਪਹਿਲਾਂ-ਪਹਿਲ ਹੋਇਆ ਵੀ। ਜਿੱਥੇ-ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਲੋਕਰਾਜ ਸਥਾਪਤ ਹੋਇਆ, ਉੱਥੇ-ਉੱਥੇ ਸਮਾਜ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਰਾਹ ਪੈ ਗਏ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਕਾਰਨ ਮੁਲਕ ਖੁਦ ਦਾ ਜਾਪਣ ਲੱਗ ਪਿਆ, ਪਰ ਜਦ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਹਕੂਮਤ ਪਰਵਾਰਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਜਨਤਾ ਸ਼ੱਕੀ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਈ।
        ਹੋਇਆ ਵੀ ਸੱਚ ਕਿ ਨੇਤਾਜਨ ਚੁਣੇ ਜਾਣ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੇ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀਆਂ ਵਿੱਚ ਘਿਰੇ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਬੇਮੁੱਖ ਹੋਏ ਅਜਿਹੇ ਨੇਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਆਸਾਂ 'ਤੇ ਖਰੇ ਉੱਤਰਨੇ ਬੰਦ ਹੋ ਗਏ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨੂੰ ਸੱਟਾਂ ਵੱਜਣ ਲੱਗ ਪਈਆਂ। ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਨਾ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਉਹ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਇਹ ਏਨਾ ਵਧ ਗਿਆ ਕਿ ਨੇਤਾ ਪਰਾਏ ਜਿਹੇ ਹੋ ਗਏ।
        ਨੇਤਾ ਨੇਤਾਗਿਰੀ ਦੇ ਰਾਹ ਅਜਿਹੇ ਪਏ ਕਿ ਹਰ ਵਾਰ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਦਣ ਵਾਸਤੇ ਤਿਆਰ-ਬਰ-ਤਿਆਰ ਰਹਿਣ ਲੱਗੇ। ਪਾਰਟੀ ਵੱਲੋਂ ਹਰੀ ਝੰਡੀ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਾਰਨ ਤਣਾਅ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕਈ ਵਾਰ ਪਾਰਟੀ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ। ਕੇਵਲ ਆਪ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੇਲੇ-ਚਾਟੜੇ ਵੀ ਤਣਾਅ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ। ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਜਰਬ ਆਉਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਲੜਾਈ-ਝਗੜੇ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ, ਜਿਹੜੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਹੀ ਕਰਦੇ।
        ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਦੀ ਵਿਰੋਧਤਾ ਤਾਂ ਸਹਿਜ ਜਿਹੀ ਕਿਰਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਚੋਣ ਲੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣ ਜਾਂਦੇ, ਜੋ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਚੋਣਾਂ ਲਾਲਚ ਦੇ ਕੇ ਜਿੱਤਣੀਆਂ, ਵਾਅਦੇ ਅਤੇ ਲਾਰੇ ਟੰਗਣੇ, ਬੂਥਾਂ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਕਰਨੇ, ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਕਰਨੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਲੋਕਤੰਤਰ 'ਤੇ ਧੱਬੇ ਵੀ ਹਨ ਵੈਰੀ ਵੀ।
       ਅਜਿਹਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਸਾਰਾ ਸਮਾਜ ਹੀ ਤਣਾਅ ਦੀ ਲੰਮੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਸਹਿਜੇ ਕੀਤੇ ਪਿੱਛਾ ਨਹੀਂ ਛੁੱਟਦਾ। ਫਿਰ ਚੋਣ ਦੀ ਲੰਮੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਤਣਾਅ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂ ਜੋ ਕਈ ਦੇਰ ਤੱਕ ਨਤੀਜੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ। ਨਤੀਜੇ ਉਡੀਕਣੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਲਈ ਵੀ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਕਈ ਇੱਕ ਨੂੰ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ, ਕਈ ਕਿਸੇ ਬੀਮਾਰੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਭਿਆਨਕ ਹਮਲੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਵੀ ਕਰਨਾ ਪੈ ਜਾਂਦਾ।
       ਕਈ ਦਿਨ ਐਗਜ਼ਿਟ ਪੋਲ ਨਤੀਜੇ ਸੁਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਅਨੁਮਾਨ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤੇ ਸਹੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਪਰ ਰੌਚਿਕ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋਣ ਦਾ ਨਾਂਅ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ। ਹੁਣ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ ਟੈਲੀਵੀਜ਼ਨਾਂ ਅੱਗੇ ਬੈਠੇ ਘੜੀ-ਘੜੀ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਲੈਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਉੱਕਦੇ। ਇਹ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਜ਼ਾਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮੁਲਕ ਦੇ ਭਲੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ।
       ਨਤੀਜੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੁਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਅਨੁਮਾਨ-ਨਤੀਜੇ ਹਕੂਮਤ ਵੱਲੋਂ ਪੈਸੇ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਵੀ ਸੁਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਾਥ ਸਾਰੇ ਚੈਨਲ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਹੋਰ ਸਾਧਨ ਵੀ ਬੜੇ ਜ਼ੋਰ-ਸ਼ੋਰ ਨਾਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਠੀਕ ਨਹੀਂ। ਅਨੁਮਾਨ-ਨਤੀਜੇ ਬੰਦ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਨੇਤਾਜਨ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕ ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਬਚੇ ਰਹਿਣ, ਜਿਹੜਾ ਖਾਹਮਖਾਹ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੁਗਤਣਾ ਪੈ ਜਾਂਦਾ। ਜਦ ਪੱਕੇ ਨਤੀਜੇ ਨੇ ਆਉਣਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਅਨੁਮਾਨ ਨਤੀਜੇ ਸੁਣਾਏ ਜਾਣ ਦਾ ਕੋਈ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ।
ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰਾਹਤ ਦੇਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਣਾਅ-ਮੁਕਤ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇੱਥੇ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਪਾ ਕੇ ਇਸ ਦਾ ਘੇਰਾ ਵੱਡਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਜਨਤਾ ਇਸ ਦੀਆਂ ਘੁੰਮਣਘੇਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫਸੀ ਰਹੇ। ਤਣਾਅ ਦਾ ਘੇਰਾ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਚਾਏ ਜਾਣ ਲਈ ਕਦਮ ਉਠਾਉਣੇ ਹੀ ਚੰਗਾ ਰਹੇਗਾ।
        ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਰਵੇ, ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪੇਡ ਖ਼ਬਰਾਂ ਉੱਤੇ ਸਦਾ-ਸਦਾ ਲਈ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੀ ਇਸ 'ਚ ਤਬਦੀਲੀ ਕਰਨ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਨਾ ਕਰ ਸਕਣ। ਅਜਿਹਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਂ ਨਿਰਪੱਖ ਅਤੇ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੋ ਸਕਣਗੀਆਂ। ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਅਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਚੋਣਾਂ ਹੋਣ ਨਾਲ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਜਾਨ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਢੁਕਵਾਂ ਸਬਕ ਮਿਲ ਸਕੇਗਾ।
      ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰਾਹਤ ਦੀ ਥਾਂ ਤਣਾਅ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪਵੇ ਇਹ ਸਮਾਜ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਰੋੜਾ ਹੈ, ਜੋ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਆਪੋ-ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾ ਕੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਵੀ ਬੁਲੰਦ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਜੋ ਸਰਕਾਰਾਂ ਮਨਮਾਨੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਜ਼ ਆਉਣ।

ਕੋਈ ਜਿੱਤੇ ਕੋਈ ਹਾਰੇ
ਹੁਣ ਵਕਤ ਅਜਿਹਾ ਆ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਏਹੀ ਕਹਿਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਕੋਈ ਜਿੱਤੇ ਕੋਈ ਹਾਰੇ, ਪਰ ਆਪਣੇ ਹੀ ਸਾਰੇ। ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਉਹ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਹੀ ਹਨ, ਪਰਵਾਸੀ ਨਹੀਂ। ਚੰਗਾ ਹੋਵੇ ਜੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਉਹ ਕੰਮ ਸੁਹਿਰਦ ਹੋ ਕੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਕਰਨ, ਜਿਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਮਾਇਤ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਜਿਤਾਇਆ ਵੀ ਗਿਆ। ਅੱਜ ਤੋਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਹੱਈਆ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਚਿਹਰੇ-ਮੋਹਰੇ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰਨ-ਸੰਵਾਰਨ ਲਈ ਕਾਰਜ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਵਾਸਤੇ ਢੁਕਵੇਂ ਕਦਮ ਉਠਾਉਣਗੇ। ਜਿਹੜੇ ਵਾਅਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਰੈਲੀਆਂ, ਕਾਨਫ਼ਰੰਸਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ, ਉਹ ਤਨਦੇਹੀ ਨਾਲ ਪੂਰੇ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਤਾਣ ਲਾਉਣ।
      ਹਾਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਘਬਰਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ, ਦਿਲ ਥੋੜ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਅਗਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਲਈ ਤਿਆਰੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਚੰਗੇ ਨਤੀਜੇ ਨਿਕਲਣ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਧਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਜਿੱਤੇ ਜਾ ਸਕਣ। ਜਿਹੜੇ ਨੁਕਸ ਇਸ ਵਾਰ ਰਹਿ ਗਏ, ਉਹ ਅਗਲੀ ਵਾਰ ਲਈ ਦੂਰ ਕਰ ਲਏ ਜਾਣ ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਣ।
       ਜਿੱਤੇ ਹੋਇਆਂ ਨੂੰ ਵਾਅਦੇ ਪੂਰੇ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਭਰੋਸਾ ਬਣਿਆ ਰਹੇ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ। ਜਿੱਤਣ ਬਾਅਦ ਉਹ ਕੇਵਲ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ, ਆਪਣੇ ਧੜੇ ਦੇ ਨੇਤਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਹਲਕੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ, ਜੋ ਹਲਕੇ ਨੂੰ ਸਵਰਗ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ।


ਲਤੀਫ਼ੇ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਮੋਹਰਾ

ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਕਈ ਅੱਖਰ ਖਾਮੋਸ਼ ਰਹਿੰਦੇ
ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਈਲੈਂਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦੈ ਪਰ
ਪੰਜਾਬੀ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਜ਼ਰਾ ਧਿਆਨ ਦਿਓ
ਜਦ ਕੋਈ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ
ਤੁਹਾਨੂੰ 'ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਲਗਾਉਂਦੇ'
ਇਸ ਵਿੱਚ 'ਚੂਨਾ' ਵਿਚਾਰਾ ਚੁੱਪ ਹੈ।
ਵਿਆਹ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ
ਲੜਕੀ 'ਨਿਰੀ ਗਾਂ ਹੈ ਨਿਰੀ ਗਾਂ'
ਇਸ ਵਿੱਚ 'ਸਿੰਗਾਂ ਵਾਲੀ' ਸਾਈਲੈਂਟ ਹੈ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਦ 'ਵਿਦਾਈ' ਸਮੇਂ ਲਾੜੇ
ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ 'ਕਿ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਣਾ'
ਤਾਂ 'ਇਸ ਤੋਂ ਆਪਣਾ' ਚੁੱਪ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਸੰਪਰਕ : 98141-13338

ਭਾਰਤ ਇਸ ਵਕਤ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਸ਼ੋਰ ਵਿੱਚ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਆਚਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਫ਼ਨਿਆਂ ਦੇ ਖੰਡਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਕਾਲਪਨਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਮਹੱਲ। ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਇੱਕ-ਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਨਫ਼ਰਤ ਦੀ ਜ਼ਹਿਰ ਫੈਲਾਇਆਂ ਅਤੇ ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਦੀ ਹਵਾ ਚਲਾਇਆਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਏਕਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ।
       ਏਕਤਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਨੀਂਹ ਹੈ, ਜੋ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਪਰੋ ਕੇ ਰੱਖ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੋਕ ਬਰਾਬਰੀ ਦੀ ਸੋਚ ਨਾਲ ਅਸਲੀ ਵਿਕਾਸ ਵੱਲ ਕਦਮ ਪੁੱਟ ਸਕਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਜਾਣਗੇ, ਨਾ ਕਿ ਉਸ ਕਾਲਪਨਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵੱਲ, ਜੋ ਨਾ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਧਰੇ ਦਿਸਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ, ਚੌਤਰਫ਼ੀ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰਿਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵੇਲੇ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਅਤੇ ਜੁਮਲਿਆਂ ਦੇ ਖੰਡਰ ਖਿੱਲਰੇ ਪਏ ਹਨ ਜਾਂ ਲਾਰਿਆਂ ਦਾ ਮਲਬਾ ਪਿਆ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਦੇ ਵੀ ਕੰਮ ਨਹੀਂ। ਜਿਹੜਾ ਦੇਸ਼ ਤੇਜ਼ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਲੋਚਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਵੱਲ ਕਿਸੇ ਦਾ ਧਿਆਨ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਹਾਕਮ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ, ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਨੇੜਲੇ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਹੀ ਸੋਚਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਜ਼ਰਾ ਮਾਤਰ ਵੀ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
      ਭਾਰਤ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾ ਧਰਮ ਖੋਹੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਨਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੰਗ-ਰੂਪ ਬਦਲੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ। ਉਹ ਕਿੱਥੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ, ਕਿਹੜੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਨਾ ਤਾਂ ਚਰਚਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ। ਇਹ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨਤਾ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਬਾਗ ਦੀ ਆਨ-ਸ਼ਾਨ ਵਾਂਗ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਹਿਕ ਵਾਂਗ ਵੀ।
     ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਅਤੇ ਨੇਤਾ-ਜਨ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਵਿੱਚੋਂ ਭਾਰਤੀ ਨਹੀਂ ਦੇਖਦੇ, ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਹੀ ਖ਼ਤਰਾ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਰੂਪ ਵੀ ਬਦਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸੁਭਾਅ ਵੀ, ਦਿਲ ਵੀ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਵੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਨਤਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਆਪਣਾ ਵੇਸ ਛੱਡਣਾ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ। ਆਪਣੇ ਰਸਮੋ-ਰਿਵਾਜ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਰੂਹ ਵਿੱਚ ਵਸੇ ਗੀਤ-ਸੰਗੀਤ ਨਹੀਂ ਛੱਡੇ ਜਾ ਸਕਦੇ।
      ਇਕਰੂਪਤਾ ਕਰਨ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਮੰਨ ਕੇ ਚੱਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਹਕੀਕਤ ਵਿੱਚ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ। ਹਾਂ ਇਕਜੁਟਤਾ, ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਨੇਤਾਗਨ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਢੁਕਵੀਂ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕੀ। ਨੇਤਾ ਚਾਹੁਣ ਤਾਂ ਇਹ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗੀ ਤੇ ਭਾਰਤ 'ਚ ਏਕਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
   ਭਾਰਤ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੁਨਰ-ਵਿਚਾਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਅੱਗੇ ਸੁਫ਼ਨੇ ਨਾ ਲਟਕਾਉਣ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੀ ਸ਼ਿੱਦਤ ਨਾਲ ਅਸਲੀਅਤ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਕੇ ਦਿਖਾਉਣ ਤਾਂ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਕਾਲਪਨਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਨਾ ਮਿਲਣ, ਸਗੋਂ ਹਕੀਕਤ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੋਇਆ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਸਮਝ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਾਅਦੇ, ਲਾਰੇ ਅਤੇ ਜੁਮਲੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਦੇ। ਜਿਹੜਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ, ਮੁੜ ਨਹੀਂ ਦਿਸਣਗੇ।
       ਕਿਸੇ ਵੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਹੀ ਚੱਲੇਗਾ, ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਨਹੀਂ। ਜਿਹੜੇ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜਨਤਾ 'ਤੇ ਲੱਦਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਦੀ ਖਾਣੀ ਪਵੇਗੀ। ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਕਿਸੇ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਸੋਚਣਾ ਹੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਚਮਚਿਆਂ ਨੂੰ।
      ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਸਿਫਰ ਤੋਂ ਉੱਠ ਕੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀਆਂ ਉੱਚ-ਤਾਕਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਮਾਰ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ ਅਤੇ ਗਰੀਬੀ 'ਚੋਂ ਕੱਢਣ ਦੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ। ਜਾਤਪਾਤ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢਣ ਦੇ ਉਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਜੋ ਅਜੇ ਤੱਕ ਹਕੀਕਤ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕੇ। ਹੁਣ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਮੁੜ ਜਾਤਪਾਤ, ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਨੂੰ ਹਵਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜੋ ਨਾ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਭਲੇ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਲੋਕ-ਭਲੇ ਵਿੱਚ।
     ਚਾਹੀਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਾਕਮ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕਾਇਮ ਕਰਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੌਮੀ ਅਦਾਰੇ ਤਕੜੇ ਹੋਣ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਵਾਸਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ, ਤਾਂ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰ ਸਕਣ। ਨਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੇਵਲ ਨਾਅਰਾ ਹੀ ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਸਗੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰ ਦੇ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਆਪਣੇ ਮੁਲਕ ਉੱਤੇ ਗੌਰਵ ਕਰ ਸਕਣ।
      ਮੁਲਕ ਨੂੰ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਤਾਂ ਹੀ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਮਰੱਥ ਅਤੇ ਤਾਕਤਵਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਸਾਧਨਹੀਣਾਂ, ਗਰੀਬ-ਗੁਰਬੇ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਸਮਰੱਥਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਸਮਰੱਥ ਹੋ ਜਾਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਨਿਤਾਣੇ ਨਾ ਮੰਨਣ। ਬਹੁਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਕ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਖ-ਪਰਖ ਕੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਦਿਆਂ ਆਧਾਰ ਕੇਵਲ ਗਰੀਬੀ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਹੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇ।
      ਨਵੇਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਮੁਤਾਬਕ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਬੰਦ ਹੋਵੇ ਕਿ ਵਿਰੋਧੀ ਸੁਰ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਦਬਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇ। ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਡਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ। ਏਹੀ ਚੰਗਾ ਹੈ ਕਿ ਆਜ਼ਾਦ ਫ਼ਿਜ਼ਾ ਹੋਵੇ।
        ਨਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਗੱਲ ਓਹੀ ਕਰੇ, ਜਿਹੜਾ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਰਾਹਾਂ ਉੱਤੇ ਤੋਰ ਸਕੇ, ਸਭ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਸਮਝੇ, ਗਿਆਨ ਵੰਡੇ ਅਤੇ ਬੌਧਿਕ ਵਿਕਾਸ ਕਰੇ ਤਾਂ ਜੋ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਲੋਕ ਵੀ ਕੁੜੱਤਣ ਨਾਲ ਧਾਰਮਿਕ ਸ਼ਬਦ ਨਾ ਵਰਤਣ ਅਤੇ ਮੂਲਵਾਦ ਨਾਲ ਧਾਰਮਿਕ ਸ਼ਬਦ ਨਾ ਲਾਉਣ, ਕੱਟੜਤਾ, ਕੁੜੱਤਣ ਅਤੇ ਮੂਲਵਾਦ ਅਸਲੋਂ ਧਾਰਮਿਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਕੀ, ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਹੀ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ।
   ਨਵੇਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗਰੀਬੀ, ਅਗਿਆਨ ਮਿਟਾਏ ਜਾਣ। ਉਸ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਜਿੱਥੇ ਕਿਸੇ ਨਾਗਰਿਕ ਦੇ ਵੀ ਸੁਫ਼ਨੇ ਚਕਨਾਚੂਰ ਨਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਸਭ ਦਾ ਅਸਲ ਵਿਕਾਸ ਹੋਵੇ, ਨਾ ਕਿ ਕਾਲਪਨਿਕ ਵਿਕਾਸ, ਜਿਸ ਦਾ ਕੋਈ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ। ਨਵੇਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੰਡਾਂ ਪਾਉਣ ਦੀ ਕੋਈ ਥਾਂ ਨਹੀਂ, ਸਭ ਏਕੇ ਅਤੇ ਹਕੀਕਤ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੁਫ਼ਨੇ ਹੀ ਲਏ ਜਾਣ।
      ਸਾਫ਼ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚੋਂ ਦਰਜੇਬੰਦੀ ਖ਼ਤਮ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਦੀ ਜੂਠ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਿਆ। ਦਰਪੇਸ਼ ਮਸਲੇ, ਮੁੱਦੇ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦਾ ਚਿਹਰਾ-ਮੋਹਰਾ ਨਿੱਖਰ ਸਕੇ ਅਤੇ ਦੇਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਨਜ਼ਰ ਵੀ ਆਵੇ। ਸਿੱਖਿਆ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨਤਾ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਵੱਲ ਵਧਿਆ ਜਾਵੇ। ਬੁਨਿਆਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਲਵੇ ਤਾਂ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਸੁਫ਼ਨਿਆਂ ਦੇ ਖੰਡਰ ਖਿੱਲਰੇ ਨਾ ਦੇਖਣ ਪੈਣ ਅਤੇ ਕਾਲਪਨਿਕ ਵਿਕਾਸ ਹੀ ਸੁਣਨਾ ਨਾ ਪਵੇ ਸਗੋਂ ਉਹ ਸਭ ਕੁਝ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਜੋ ਨੇਤਾ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਵਾਅਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਰੋਸਾ ਦੁਆਉਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਮਾਣ ਕਰ ਸਕਣ ।
      ਜਿਹੜੀ ਸਰਕਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਆਸਾਂ ਅਤੇ ਉਮੀਦਾਂ 'ਤੇ ਖਰੀ ਉਤਰੇਗੀ, ਉਹ ਹੀ ਜਨਤਾ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਥਾਂ ਬਣਾ ਸਕੇਗੀ। ਜੁਮਲੇਬਾਜ਼ ਅੱਜ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕੱਲ੍ਹ ਭਜਾ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ, ਕਿੳਂਂਕਿ ਝੂਠ ਦੇ ਨਾ ਨਾਅਰੇ ਚੱਲਦੇ ਹਨ, ਨਾ ਵਾਅਦੇ, ਨਾ ਸਿੱਕੇ ਚੱਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਜੁਮਲੇ। ਆਜ਼ਾਦ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫਿਜ਼ਾ ਹੋਵੇ, ਡਰ-ਡੁੱਕਰ ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਨਾ ਹੋਣ, ਸਗੋਂ ਵਿਰੋਧਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਦਿਲੀ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਜਿੱਠਿਆ ਜਾਵੇ। ਅਜਿਹਾ ਰਾਜ-ਭਾਗ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਚੱਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸਹਿਮਤੀ ਲਈ ਕੋਈ ਮੌਕਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗਾ। ਗਾਹੇ-ਬਗਾਹੇ ਰਾਜ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਬਾਰੇ ਪੜ੍ਹਦੇ -ਸੁਣਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਅਕਲ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਹੀ ਲਾਹਾ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਅਜਿਹਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਸੁਫ਼ਨਿਆਂ ਦੇ ਖੰਡਰ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ, ਕਾਲਪਨਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਣਾ ਪਵੇਗਾ।



ਲਤੀਫ਼ੇ ਦਾ ਚਿਹਰਾ-ਮੋਹਰਾ

ਅਜੀਬ ਭੰਬਲਭੂਸਾ ਹੈ
ਦਾਰੂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕਰਜ਼ੇ ਹੇਠ ਹੈ
ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਰਜ਼ਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਕਰਜ਼ਾਈ ਹੈ
ਦਾਰੂ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਵੀ ਕਰਜ਼ਾਈ
ਫਿਰ ਪੈਸਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਕਿੱਥੇ ਗਿਆ?
-0-
ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਿਬ ਮੇਰਾ ਕੰਨ ਦੁਖਦਾ
ਡਾਕਟਰ ਕਹਿੰਦਾ ਕੰਨਾਂ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਦਿਖਾ
ਅੱਗੋਂ ਮਰੀਜ਼ ਕਹਿੰਦਾ-ਕਿਉਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੰਨ ਹੈ ਨ੍ਹੀਂ?
-0-
ਦਿਨ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਸੁਫ਼ਨੇ ਆਉਣ
ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਰ ਗਈ
ਰਾਤਾਂ ਦੀ ਨੀਂਦ ਬੱਚੇ ਸੁਲਾਉਣ
ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਰ ਗਈ
ਜਿਸ ਘਰ 'ਤੇ ਮੇਰੇ ਨਾਮ ਦੀ
ਕੋਈ ਤਖ਼ਤੀ ਵੀ ਨਹੀਂ
ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਘਰ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ
ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਰ ਗਈ।


ਮੋਬਾਈਲ : 9814113338

ਇਹ ਗੱਲ ਕਹਿਣੀ ਚੰਗੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ, ਪਰ ਅਸਲੀਅਤ ਅਤੇ ਸੱਚ ਤੋਂ ਮੂੰਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉੱਚ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਨੇਤਾ-ਲੋਕ ਝੂਠ ਦੇ ਪੁਤਲੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਸੱਚੇ-ਸੁੱਚੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਕਹਿਣਾ ਪੈ
ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ -

ਸ਼ਾਇਦ ਏਦਾਂ ਕਹਿਣਾ ਤਾਂ ਫਬਦਾ ਨਹੀਂ
ਪਰ ਆਦਮੀ 'ਚੋਂ ਆਦਮੀ ਲੱਭਦਾ ਨਹੀਂ।

ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮੰਦਭਾਗੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਆਦਮੀ ਵਿੱਚ ਆਦਮਤਾ ਹੀ ਨਾ ਰਹੇ। ਉਹ ਉੱਚ ਪਾਏ ਦੇ ਗੁਣ ਹੀ ਨਾ ਰਹਿਣ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਿਨਾਂ ਆਦਮੀ ਦੀ ਉੱਤਮਤਾ ਕਾਇਮ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ। ਜਨਤਾ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਗੁਣਾਂ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਕੇ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੋਟਾਂ ਪਾ ਕੇ ਚੁਣਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਢੁਕਵੀਂ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਹੋ ਸਕੇ। ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਹਰ ਦੁੱਖ-ਸੁੱਖ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹਨ। ਪਹਿਲੀ ਕਤਾਰ ਦੇ ਉਤਲੇ ਲੋਕ ਅਜਿਹਾ ਭਰੋਸਾ ਦੁਆਉਂਦੇ ਵੀ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਨੇਤਾਗਿਰੀ ਚਲਾਈ ਜਾ ਸਕੇ।
        ਜਨਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦੇ ਮਨੋਰਥ ਨਾਲ ਸਿਆਸਤ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਉਤਰਨ ਵਾਲੇ ਨੇਤਾ ਆਪਣੇ ਵਚਨਾਂ 'ਤੇ ਪਹਿਰਾ ਦਿੰਦੇ ਰਹਿਣ ਤਾਂ ਕਦੇ ਮਾਰ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਸੇਵਾ ਕਰਵਾਉਣ ਲੱਗ ਪੈਣ ਤਾਂ ਜਨਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤਿੜਕਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਕਾਇਮ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ। ਇਹ ਅੱਜ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਵਾਅਦੇ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਲਾਰੇ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਪੂਰੇ ਨਹੀਂ ਉੱਤਰਦੇ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੀ ਇਹ ਕਹਿਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ 'ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉਤਲੇ-ਝੂਠ ਦੇ ਪੁਤਲੇ'।
       ਨੇਤਾ-ਲੋਕ ਉਹ ਭੱਦਰ-ਪੁਰਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉਤਲੇ (ਉੱਪਰਲੇ) ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਅੱਵਲ ਗਿਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਆਸ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਭਲੇ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਵਾ ਕੇ ਲੋਕ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਮ ਥਾਂ ਵੀ ਬਣਾ ਲੈਣ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵੀ। ਅਜਿਹੇ ਨੇਤਾਜਨਾਂ ਤੋਂ ਆਸ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹਲਕੇ, ਰਾਜ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਭ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹੀ ਮੰਨਦਿਆਂ ਸਭ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਈ ਵੀ।
        ਜਿਹੜੇ ਨੇਤਾ ਕੁਰਸੀ ਜਾਂ ਅਹੁਦਾ ਮਿਲਣ 'ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ, ਕੀਤੇ ਵਾਅਦੇ ਪੂਰੇ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਉਹ ਉਤਲੇ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਵੀ ਝੂਠ ਦੇ ਪੁਲੰਦੇ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੈਸੀਅਤ ਝੂਠ ਦੇ ਪੁਤਲਿਆਂ ਤੋਂ ਜ਼ਰਾ ਵੀ ਵੱਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਆਪਣੇ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵੋਟ ਹਥਿਆਉਣ ਲਈ ਝੂਠ ਬੋਲ ਕੇ ਵਾਅਦੇ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੀ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਫੇਰ ਉਹ ਇੱਕ ਵਾਰ ਹੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਮੁੜ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦੇ। ਲੋਕ ਜੇ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਹੇਠਾਂ ਸੁੱਟਦਿਆਂ ਵੀ ਦੇਰ ਨਹੀਂ ਲਾਉਂਦੇ।
ਕਰਜ਼ੇ ਮਾਫ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ, ਐਲਾਨ ਕਰਕੇ ਮਾਫ਼ ਨਾ ਕਰਨਾ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਾਲਚ ਦੇ ਕੇ ਵੋਟਾਂ ਮੰਗਣੀਆਂ ਵੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨਾਲ ਅਜਿਹਾ ਮਜ਼ਾਕ ਕਰਨ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਨਹੀਂ। ਲੋਕ ਅਜੇ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਖਾਤਿਆਂ 'ਚ 15 ਲੱਖ ਦੀ ਉਮੀਦ ਲਾਈ ਬੈਠੇ ਹਨ, ਜੋ ਹੁਣ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਆਉਣੇ, ਨਾ ਹੀ ਦੋ ਕਰੋੜ ਨੌਕਰੀਆਂ ਆਉਣੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਘਰ-ਘਰ ਨੌਕਰੀਆਂ/ਕਾਲਾ ਧਨ ਵੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਿਆ। ਸਮਾਰਟ ਫੋਨ ਵੀ ਮਿਲਣੇ ਕਿ ਨਹੀਂ ਮਿਲਣੇ।
        ਉਂਜ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਵਾਅਦੇ ਅਤੇ ਲਾਰੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਮੂਲ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਉਲਟ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਵੋਟ ਦੇਣ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ 'ਤੇ ਗਲਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਧੋਖੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵਾਅਦਿਆਂ ਨੂੰ ਜੁਮਲੇ ਕਹਿ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਕੋਝਾ ਮਜ਼ਾਕ ਕਰਨਾ ਮੁਆਫ਼ੀਯੋਗ ਨਹੀਂ। ਅਜਿਹੇ ਵਾਅਦੇ ਪੂਰੇ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਦਰਜ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯੋਗ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਕੰਨ ਹੋ ਸਕਣ। ਉਹ ਅਜਿਹੀ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਜ਼ ਆਉਣ ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕ ਠਗ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚੇ ਰਹਿਣ। ਨਾਲ ਹੀ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨੇਤਾ ਵੀ 'ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉਤਲੇ ਝੂਠ ਦੇ ਪੁਤਲੇ' ਬਣਨ ਤੋਂ ਵੀ ਬਚੇ ਰਹਿਣ ਤਾਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ  ਦਾ ਸੱਚਾ-ਸੁੱਚਾ ਰੁਤਬਾ ਵੀ ਕਾਇਮ ਰਹੇ। ਇਕ ਨੇਤਾ ਵੀ ਝੂਠ ਦੇ ਰਸਤੇ ਉੱਤੇ ਚੱਲੇ ਤਾਂ ਸਭ ਬਦਨਾਮ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਜਾਣਗੇ। ਉਤਲੇ (ਲੋਕੋ) ਨੇਤਾਜਨੋ ਜਾਗੋ ਅਤੇ ਵਾਅਦੇ ਪੂਰੇ ਕਰੋ।
       ਚੰਗਾ ਹੋਵੇ ਜੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉਤਲੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵਿਹਾਰ ਅਤੇ ਬੋਲ-ਚਾਲ ਦੇ ਮਿਆਰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਸੱਚ ਦੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਤੁਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਨ ਤਾਂ ਜਨਤਾ ਦਾ ਟੁੱਟਿਆ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਮੁੜ ਜੁੜ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਜੁੜ ਸਕਦਾ। ਉਤਲਿਆਂ ਦਾ ਝੂਠ ਦੇ ਪੁਤਲੇ ਬਣਨ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੈਸੀਅਤ ਵੀ ਭੁਰਦੀ ਅਤੇ ਖੁਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਫੇਰ ਨਿਆਣਿਆਂ ਸਿਆਣਿਆਂ ਦੇ ਮਜ਼ਾਕ ਦਾ ਪਾਤਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਬਚਦੇ। ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਤਲੇ ਵਰਤਮਾਨ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਵੀ ਦਾਅ 'ਤੇ ਨਾ ਲਾਉਣ।
        ਝੂਠ ਦੇ ਪੁਤਲੇ ਦੇਸ ਦਾ ਵੀ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸੰਵਾਰ ਸਕਦੇ। ਇਹ ਤਾਂ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਝੂਠ ਬੋਲ ਕੇ, ਝੂਠੇ ਵਾਅਦੇ ਕਰਕੇ ਕੁਝ ਦੇਰ ਲਈ ਆਪਣਾ ਉੱਲੂ ਤਾਂ ਸਿੱਧਾ ਕਰ ਲੈਣ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਬੀਜੇ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਬੀਜ ਮੁੜ-ਮੁੜ ਉੱਗਦੇ ਰਹਿਣਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੰਵਾਰਨਾ। ਸਬਕ ਏਹੀ ਕਿ 'ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉਤਲੇ ਝੂਠ ਦੇ ਪੁਤਲੇ' ਨਾ ਬਣਨ।


ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸਿਆਸੀ ਦ੍ਰਿਸ਼

ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 19 ਮਈ ਨੂੰ ਵੋਟਾਂ ਪੈਣੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ 17 ਮਈ ਤੱਕ ਦੰਗਲ ਮਚਿਆ ਰਹੇਗਾ। ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ 13 ਸੀਟਾਂ 'ਤੇ ਹੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਦਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਕੇਵਲ ਕਾਂਗਰਸ ਹੀ 13 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ, ਪਰ ਪੰਜਾਬ 'ਚ 26 ਤਾਂ ਹਲਕੇ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੂੰ 2 ਸੀਟਾਂ ਮਿਲ ਜਾਣ ਤਾਂ ਗਨੀਮਤ ਸਮਝਿਆ ਜਾਵੇ। ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਜਨਤਾ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਆਊਟ ਹੈ ਫੇਰ ਜਿੱਤ ਕਿੱਥੋਂ। ਪਾਰਟੀ ਕਿਰਦੀ-ਕਿਰਦੀ ਕਿਰ ਗਈ। ਜਿੱਥੇ ਨਹੀਂ ਕਿਰੀ, ਉਥੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਭਿੜ-ਭਿੜ ਕੇ ਖੁਰ ਅਤੇ ਭੁਰ ਜਾਵੇਗੀ। ਪੰਜਾਬ ਏਕਤਾ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਥਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਮਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਿਆ। ਦੋ ਹਲਕਿਆਂ 'ਚ ਪੈਰਾਸ਼ੂਟ ਰਾਹੀਂ ਆਏ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਹਲਕੇ ਦੇ ਲੋਕ ਜਾਣਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਉਹ ਜਿੰਨੀਆਂ ਕੁ ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ, ਲੈ ਕੇ ਦੌੜ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਮੁੜ ਲੋਕ ਦੇਖਦੇ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਣਗੇ। ਟੁੱਟ-ਭੱਜ ਏਨੀ ਜ਼ੋਰਾਂ 'ਤੇ ਹੈ ਕਿ ਅਕਾਲੀ ਵੀ ਖੱਟ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਵੀ। ਉਂਜ ਸਾਰੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਮੌਕੇ ਖੁਦਗਰਜ਼ ਵੀ ਹਨ ਅਤੇ ਜਗ੍ਹਾ ਦੇ ਭੁੱਖੇ ਵੀ। ਕਈ ਇੱਕ ਤਾਂ ਸੋਚਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਘਿਰੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਉਹ ਕਿੱਧਰ ਜਾਣ। ਆਪ ਦੇ ਦੋ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਮੈਂਬਰ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕੋਈ ਫ਼ੈਸਲਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਵਿਧਾਇਕ ਵੀ 7 ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਬਾਗੀ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਦੋ ਤਾਂ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ। ਕੰਵਰ ਸੰਧੂ ਸਣੇ ਚਾਰ ਵਿਧਾਇਕ ਚੁੱਪ ਦੀ ਗੁਫ਼ਾ ਵਿੱਚ ਤਪੱਸਿਆ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਕੋਈ ਵੀ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਨਹੀਂ ਦੇ ਰਹੇ। ਲੱਗਦਾ ਇਹੀ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਰਹੇਗੀ। ਇਕੱਲੀ-ਇਕੱਲੀ ਸੀਟ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਏਹੀ ਜਾਪੇਗਾ ਕਿ ਇੱਕ-ਅੱਧੀ ਸੀਟ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਕੀਆਂ 'ਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਫਾਇਦੇ ਵਿੱਚ ਰਹੇਗੀ। ਉਂਜ ਇਹ ਅਨੁਮਾਨ ਹੀ ਹਨ, ਪਰ ਅੱਧਾ ਪਤਾ 19 ਨੂੰ ਲੱਗੇਗਾ ਅਤੇ ਪੂਰਾ ਪਤਾ 23 ਮਈ ਨੂੰ ਨਤੀਜਾ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨ।
 

ਲਤੀਫ਼ੇ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਮੋਹਰਾ

ਹੈਲੋ! ਸ਼ਰਮਾ ਜੀ ਕੀ ਹਾਲ ਹੈ ?
“ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਬੋਲ ਰਿਹਾਂ''
ਬਈ ਮੈਂ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੋਟਾਂ ਲਈ ਕਹਿਣਾ ਸੀ
“ਅੰਕਲ ਜੀ ਉਹ ਤਾਂ ਚਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰੇ ਹੋ ਗਏ ਸਨ''
“ਓ ਹੋ ਬੜਾ ਮਾੜਾ ਹੋਇਆ,  ਪਰ ਵੋਟ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਕਰਿਓ!''
... ਤੇ ਫ਼ੋਨ ਕੱਟਿਆ ਗਿਆ।
  """
ਸਾਡੇ ਘਰ ਬਹੁਤ ਮਹਿਮਾਨ ਆਉਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪਤਨੀ ਦੁਖੀ ਹੋ ਗਈ। ਪਤੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਨੂੰ ਇਹ ਦੁੱਖ ਦੱਸਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਐੱਮ ਬੇ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਲਓ। ਪਤੀ ਨੇ ਮਿੱਤਰ ਦੀ ਸਲਾਹ 'ਤੇ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਹੁਣ ਸੱਦਿਆਂ ਵੀ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ।
"""
ਪਤਨੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦੇ ਤਿੰਨ ਹੀਰੋ ਅਤੇ ਦੋ ਕ੍ਰਿਕਟਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਕਾਗਜ਼ 'ਤੇ ਲਿਖ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਪਤੀ ਹੱਥ ਫੜਾ ਦਿੱਤੇ। ਪਤੀ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਦੋ ਜਮਾਤਣਾਂ, ਪਤਨੀ ਦੀ ਭੈਣ, ਗਵਾਂਢਣ ਭਾਬੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਮੈਡਮ ਦੇ ਨਾਂਅ ਲਿਖ ਦਿੱਤੇ। ਪਤੀ ਉਦੋਂ ਦਾ ਸੋਫ਼ੇ 'ਤੇ ਹੀ ਸੌਂ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਰੋਟੀ ਵੀ ਬਾਹਰੋਂ ਹੀ ਖਾ ਕੇ ਆ ਰਿਹਾ।

ਸੰਪਰਕ : 98141-13338

15 ਮਈ 2019

ਲੱਭਣ ਤੁਰੇ ਸਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ,
ਮੁੱਕਿਆ ਸਫ਼ਰ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ।

ਸਵਾਲ ਤਾਂ ਮਾਂ ਦੀ ਗੋਦੀ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਬੱਚੇ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਮਾਂ ਸਹੀ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਟਾਲਦੀ ਨਹੀਂ, ਉਕਤਾਂਦੀ ਨਹੀਂ, ਥੱਕਦੀ ਨਹੀਂ। ਬੱਚਾ ਜਿੰਨੇ ਮਰਜ਼ੀ ਬੇ-ਹਿਸਾਬੇ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ, ਮਾਤਾ ਸ਼ਾਂਤ-ਚਿੱਤ ਰਹਿ ਕੇ ਤੋਤਲੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਵੀ ਢੁਕਵੇਂ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਮੇਚ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਕਦੀ ਗੁੱਸੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਬਾਲ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਨਾਲ ਦੇ ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕੋਈ ਗੁੱਸੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਜੇ ਉਹ ਕੋਈ ਤਿੱਖਾ ਸਵਾਲ ਵੀ ਕਰ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਵੀ ਉਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਟਾਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ। ਉਸ ਦੀ ਤਿੱਖੀ ਸੁਰ ਵਿਰੋਧੀ ਅੰਦਾਜ਼ ਅਤੇ ਰੋਸ ਵਾਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣ ਕੇ ਵੀ ਘਰ ਵਾਲੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਘਰ-ਧ੍ਰੋਹੀ ਗਰਦਾਨਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੇ ਤੱਕ ਨਹੀਂ। ਸਿੱਧੀ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ਹੈ ਘਰ ਦਾ ਬੱਚਾ ਘਰ-ਧ੍ਰੋਹੀ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ।
      ਉਮਰ ਅੱਗੇ ਤੁਰੀ ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਭੇਜਿਆ  ਗਿਆ। ਜਿਹੜੀ ਗੱਲ ਸੁਣੇ, ਪਰ ਸਮਝ ਨਾ ਆਵੇ ਤਾਂ ਮਾਸਟਰ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਕਰੇ। ਜਵਾਬ ਸੁਣੇ, ਸਮਝੇ। ਜਵਾਬ 'ਚੋਂ ਹੋਰ ਸਵਾਲ ਉੱਠ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ। ਉਹ ਸਵਾਲ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਕਰੇ, ਪਰ ਮਾਸਟਰ ਕਦੇ ਨਾ ਅੱਕੇ। ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਸੁਣਦਾ ਅਤੇ ਲਿਖਦਾ ਲਿਖਦਾ ਕਾਲਜ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਫੇਰ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰਾਂ ਅੱਗੇ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰਦਾ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਵੀ ਉਹ ਚੁੱਪ ਨਾ ਕਰਦਾ। ਉਸ ਦੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਿੱਚ ਸਵਾਲ ਭਖਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਅਤੇ ਉਹ ਪੁੱਛਣ ਤੋਂ ਨਾ ਹਟਦਾ। ਮਾਸਟਰ ਤੇ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ। ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਮਾਸਟਰ ਨੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਕੂਲ-ਧ੍ਰੋਹੀ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ। ਕਿਸੇ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਨੇ ਕਾਲਜ-ਧ੍ਰੋਹੀ ਨਹੀਂ ਆਖਿਆ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਧਰੋਹੀ। ਸਵਾਲ ਕਰਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ, ਫੇਰ ਐਵੇਂ ਕਿਵੇਂ ਹੱਕ ਕਿਉਂ ਛੱਡ ਦੇਣ।
        ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਾਗਰਿਕ ਹੁੰਦਿਆਂ ਬੜਾ ਹੋ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਜ਼ਿਹਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਬਾਰੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵਾਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ, ਜਿਹੜੇ ਉਹ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਕੁਝ ਦੇ ਜਵਾਬ ਮਿਲਦੇ, ਕੁਝ ਦੇ ਨਾ ਮਿਲਦੇ। ਕਈ ਵਾਰ ਉਸ ਨੂੰ ਗੁੱਸਾ ਵੀ ਆਉਂਦਾ ਕਿ ਰਾਜ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਵੋਟਾਂ 'ਤੇ ਪਲਣ ਵਾਲੇ ਇਹ ਨੇਤਾ ਲੋਕ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਇਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜੇ ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਨਿੱਜ ਨੂੰ ਪਾਲਣ ਜਾਂ ਫੇਰ ਨੇੜਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਲਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ। ਲੋਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਦੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਲੋਕ ਦੁਖੀ ਨਾ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਕੀ ਕਰਨ? ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਵੇਲੇ ਗੁੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ 'ਤੇ ਗੁੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਸਵਾਲ ਕਰਤਾ ਮਾਰ ਖਾਣ ਤੋਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਚਦਾ।
      ਜੇ ਸਵਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਾਕਮਾਂ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਆਮ ਬੰਦੇ ਦੀ ਤਾਂ ਉਥੋਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਜ਼ੀਰ ਜਾਂ ਵਜ਼ੀਰੇ-ਆਜ਼ਮ ਤੋਂ ਪੁੱਛਣ ਦੀ ਜੁਰਅੱਤ ਕਰ ਲਈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜਿਸ ਖੁਆਰੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਲਈ ਕੋਈ ਥਾਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਅਜਿਹਾ ਧੱਕਾਤੰਤਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਅੱਗੇ ਸਭ ਕੁਝ ਅਸਫ਼ਲ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ। ਵੱਡੇ ਨੇਤਾ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਕਰਨਾ ਹੀ ਗੁਨਾਹ ਬਣ ਜਾਂਦਾ, ਜਿਸ ਬਦਲੇ ਉਸ ਦੀ ਧੁਲਾਈ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਪੀੜਾ ਵੀ। ਕਿਸੇ ਮੰਤਰੀ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਣਾ ਹੀ ਗਲਤ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਤਾਂ ਸਿੱਧਾ ਹੀ ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹੀ ਗਰਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਵਾਲ-ਕਰਤਾ ਸਵਾਲ ਦੇ ਰਾਹ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੇ।
       ਜਦ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਵਿਚਾਰੀ ਤਾਂ ਸਭ ਇਹ ਹੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਕਰਨੀ ਵੀ ਇਕਦਮ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਣੇ ਵੀ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ  ਦੇਸ਼ ਦੇ ਜਿਹੜੇ ਨੇਤਾ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ ਤਾਂ ਉਹ ਸਰੇਆਮ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਰਾਖੀ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ। ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਤੱਕ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਠਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਜਨਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੱਕਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਮੌਕੇ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਵੀ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਸਲੇ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ-ਕਰਤਾ ਨੂੰ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲੈਣਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਵਾਲ-ਕਰਤਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਜਿਹੜੇ ਸਵਾਲ-ਕਰਤਾ 'ਤੇ ਉਂਗਲ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਮਨ ਦੇ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਮੰਨੇ ਜਾ ਸਕਦੇ।
       ਕੋਈ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਵਾਅਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਵੇ ਤਾਂ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ। ਜੇ ਜਵਾਬ ਹੈ ਤਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਵਾ ਸੌ ਕਰੋੜ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਹੀ ਮਜ਼ਾਕ ਕਿ ਦਾਅਵੇ ਨਹੀਂ ਜੁਮਲੇ। ਕੋਈ ਕੀ ਕਰ ਲਊ? ਕਿੱਥੇ ਕਦੋਂ ਕਿਸ ਪਾਸ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰੇ। ਮਸਲਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੰਭੀਰ ਹੈ, ਪਰ ਅਣਸੁਣਿਆ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਵੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿਰੁੱਧ ਕੋਈ ਅਪੀਲ ਨਹੀਂ, ਕੋਈ ਦਲੀਲ ਨਹੀਂ। ਸਰਜੀਕਲ ਅਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਤਾਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦਬਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛ ਸਕਦਾ ਕਿੰਨੇ ਮਰੇ ਕਿੰਨੇ ਮਾਰੇ? ਪੁਲਵਾਮਾ ਦਾ ਹਾਦਸਾ ਛੁਪਿਆ ਹੀ ਆ ਰਿਹਾ। ਸਵਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਏਹੀ ਸੁਣਨਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਕੌਣ ਹੈਂ ਤੂੰ, ਅਜਿਹੀ ਸੋਚ ਹੈ ਤਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲਾ ਜਾ। ਇਹ ਕੋਈ ਗੱਲ ਬਣੀ? ਇਹ ਸਵਾਲ-ਕਰਤਾ ਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਹੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।
        ਪੰਜ ਸਾਲ ਲਈ ਚੁਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕੋਈ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼-ਭਗਤ ਦੇ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਵੰਡਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰੇ। ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹੀ ਦੀਆਂ ਸਨਦਾਂ ਤਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਸੇ ਛਾਪੇਖਾਨੇ (ਪ੍ਰੈੱਸ) ਵਾਲੇ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਛਾਪਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ। ਜੇ ਕੋਈ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਫੈਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਝੂਠ ਤੋਂ ਪਰਦਾ ਲਾਹੁਣ ਲਈ ਸਵਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਲਿਆਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣਾ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਨਹੀਂ। ਹੁਣ ਵਕਤ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਲੀਡਰ ਸੱਚ ਬੋਲਣ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਕਿਉਂਕਿ ਜਾਗਰਤ, ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਚੇਤੰਨ ਲੋਕਾਂ ਅੱਗੇ ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਦੀ। ਜੇ ਇੱਕ ਮਹਿਕਮਾ ਹੀ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਆਲੋਚਨਾ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕੇਗੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹੀ ਹੋਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਵਾਲ-ਕਰਤਾ ਦੇਸ਼ ਧ੍ਰੋਹੀ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ।


ਲਤੀਫ਼ੇ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਮੋਹਰਾ

ਇੱਕ ਖੂਬਸੂਰਤ ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾੜੀ ਸ਼ਕਲ 'ਤੇ ਵੀ ਮਾਣ ਕਰਨਾ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਿਆ। ਉਹ ਇੱਕ ਦਿਨ ਮਹਾਂ ਝੂਠੇ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਤਾਂ ਉਸ ਆਦਮੀ ਨੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਬਾਰੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਰਤ ਕੇ ਉਸ ਔਰਤ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕੀਤੀ। ਔਰਤ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ, ਤੁਸੀਂ ਗੱਪ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਮਾਰੀ। ਆਦਮੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਇਹ ਜੁਮਲਾ ਹੈ, ਗੱਪ ਨਹੀਂ।
-0-
ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅੱਜ ਵਾਲੀ ਪੱਤਰਕਾਰਤਾ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ। ਊਲ-ਜਲੂਲ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੇ ਜਾ ਰਹੇ ਨੇ। ਪੱਤਰਕਾਰ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਨੇਤਾ ਜਵਾਬ ਹੀ ਨਾ ਦੇਵੇ। ਅਗਲਾ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਨੇਤਾ ਭੜਕ ਪਿਆ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਵਾਲ ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ ਨੇਤਾ ਪੱਤਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ, ਜੋ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣੇ ਹਨ?

ਸੰਪਰਕ : 98141-13338

ਲੱਭਣ ਤੁਰੇ ਸਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ,
ਮੁੱਕਿਆ ਸਫ਼ਰ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ।

ਸਵਾਲ ਤਾਂ ਮਾਂ ਦੀ ਗੋਦੀ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਬੱਚੇ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਮਾਂ ਸਹੀ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਟਾਲਦੀ ਨਹੀਂ, ਉਕਤਾਂਦੀ ਨਹੀਂ, ਥੱਕਦੀ ਨਹੀਂ। ਬੱਚਾ ਜਿੰਨੇ ਮਰਜ਼ੀ ਬੇ-ਹਿਸਾਬੇ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ, ਮਾਤਾ ਸ਼ਾਂਤ-ਚਿੱਤ ਰਹਿ ਕੇ ਤੋਤਲੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਵੀ ਢੁਕਵੇਂ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਮੇਚ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਕਦੀ ਗੁੱਸੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਬਾਲ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਨਾਲ ਦੇ ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕੋਈ ਗੁੱਸੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਜੇ ਉਹ ਕੋਈ ਤਿੱਖਾ ਸਵਾਲ ਵੀ ਕਰ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਵੀ ਉਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਟਾਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ। ਉਸ ਦੀ ਤਿੱਖੀ ਸੁਰ ਵਿਰੋਧੀ ਅੰਦਾਜ਼ ਅਤੇ ਰੋਸ ਵਾਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣ ਕੇ ਵੀ ਘਰ ਵਾਲੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਘਰ-ਧ੍ਰੋਹੀ ਗਰਦਾਨਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੇ ਤੱਕ ਨਹੀਂ। ਸਿੱਧੀ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ਹੈ ਘਰ ਦਾ ਬੱਚਾ ਘਰ-ਧ੍ਰੋਹੀ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ।
      ਉਮਰ ਅੱਗੇ ਤੁਰੀ ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਭੇਜਿਆ  ਗਿਆ। ਜਿਹੜੀ ਗੱਲ ਸੁਣੇ, ਪਰ ਸਮਝ ਨਾ ਆਵੇ ਤਾਂ ਮਾਸਟਰ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਕਰੇ। ਜਵਾਬ ਸੁਣੇ, ਸਮਝੇ। ਜਵਾਬ 'ਚੋਂ ਹੋਰ ਸਵਾਲ ਉੱਠ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ। ਉਹ ਸਵਾਲ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਕਰੇ, ਪਰ ਮਾਸਟਰ ਕਦੇ ਨਾ ਅੱਕੇ। ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਸੁਣਦਾ ਅਤੇ ਲਿਖਦਾ ਲਿਖਦਾ ਕਾਲਜ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਫੇਰ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰਾਂ ਅੱਗੇ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰਦਾ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਵੀ ਉਹ ਚੁੱਪ ਨਾ ਕਰਦਾ। ਉਸ ਦੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਿੱਚ ਸਵਾਲ ਭਖਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਅਤੇ ਉਹ ਪੁੱਛਣ ਤੋਂ ਨਾ ਹਟਦਾ। ਮਾਸਟਰ ਤੇ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ। ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਮਾਸਟਰ ਨੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਕੂਲ-ਧ੍ਰੋਹੀ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ। ਕਿਸੇ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਨੇ ਕਾਲਜ-ਧ੍ਰੋਹੀ ਨਹੀਂ ਆਖਿਆ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਧਰੋਹੀ। ਸਵਾਲ ਕਰਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ, ਫੇਰ ਐਵੇਂ ਕਿਵੇਂ ਹੱਕ ਕਿਉਂ ਛੱਡ ਦੇਣ।
        ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਾਗਰਿਕ ਹੁੰਦਿਆਂ ਬੜਾ ਹੋ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਜ਼ਿਹਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਬਾਰੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵਾਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ, ਜਿਹੜੇ ਉਹ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਕੁਝ ਦੇ ਜਵਾਬ ਮਿਲਦੇ, ਕੁਝ ਦੇ ਨਾ ਮਿਲਦੇ। ਕਈ ਵਾਰ ਉਸ ਨੂੰ ਗੁੱਸਾ ਵੀ ਆਉਂਦਾ ਕਿ ਰਾਜ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਵੋਟਾਂ 'ਤੇ ਪਲਣ ਵਾਲੇ ਇਹ ਨੇਤਾ ਲੋਕ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਇਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜੇ ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਨਿੱਜ ਨੂੰ ਪਾਲਣ ਜਾਂ ਫੇਰ ਨੇੜਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਲਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ। ਲੋਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਦੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਲੋਕ ਦੁਖੀ ਨਾ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਕੀ ਕਰਨ? ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਵੇਲੇ ਗੁੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ 'ਤੇ ਗੁੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਸਵਾਲ ਕਰਤਾ ਮਾਰ ਖਾਣ ਤੋਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਚਦਾ।
      ਜੇ ਸਵਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਾਕਮਾਂ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਆਮ ਬੰਦੇ ਦੀ ਤਾਂ ਉਥੋਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਜ਼ੀਰ ਜਾਂ ਵਜ਼ੀਰੇ-ਆਜ਼ਮ ਤੋਂ ਪੁੱਛਣ ਦੀ ਜੁਰਅੱਤ ਕਰ ਲਈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜਿਸ ਖੁਆਰੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਲਈ ਕੋਈ ਥਾਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਅਜਿਹਾ ਧੱਕਾਤੰਤਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਅੱਗੇ ਸਭ ਕੁਝ ਅਸਫ਼ਲ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ। ਵੱਡੇ ਨੇਤਾ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਕਰਨਾ ਹੀ ਗੁਨਾਹ ਬਣ ਜਾਂਦਾ, ਜਿਸ ਬਦਲੇ ਉਸ ਦੀ ਧੁਲਾਈ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਪੀੜਾ ਵੀ। ਕਿਸੇ ਮੰਤਰੀ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਣਾ ਹੀ ਗਲਤ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਤਾਂ ਸਿੱਧਾ ਹੀ ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹੀ ਗਰਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਵਾਲ-ਕਰਤਾ ਸਵਾਲ ਦੇ ਰਾਹ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੇ।
       ਜਦ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਵਿਚਾਰੀ ਤਾਂ ਸਭ ਇਹ ਹੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਕਰਨੀ ਵੀ ਇਕਦਮ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਣੇ ਵੀ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ  ਦੇਸ਼ ਦੇ ਜਿਹੜੇ ਨੇਤਾ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ ਤਾਂ ਉਹ ਸਰੇਆਮ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਰਾਖੀ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ। ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਤੱਕ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਠਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਜਨਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੱਕਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਮੌਕੇ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਵੀ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਸਲੇ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ-ਕਰਤਾ ਨੂੰ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲੈਣਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਵਾਲ-ਕਰਤਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਜਿਹੜੇ ਸਵਾਲ-ਕਰਤਾ 'ਤੇ ਉਂਗਲ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਮਨ ਦੇ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਮੰਨੇ ਜਾ ਸਕਦੇ।
       ਕੋਈ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਵਾਅਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਵੇ ਤਾਂ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ। ਜੇ ਜਵਾਬ ਹੈ ਤਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਵਾ ਸੌ ਕਰੋੜ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਹੀ ਮਜ਼ਾਕ ਕਿ ਦਾਅਵੇ ਨਹੀਂ ਜੁਮਲੇ। ਕੋਈ ਕੀ ਕਰ ਲਊ? ਕਿੱਥੇ ਕਦੋਂ ਕਿਸ ਪਾਸ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰੇ। ਮਸਲਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੰਭੀਰ ਹੈ, ਪਰ ਅਣਸੁਣਿਆ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਵੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿਰੁੱਧ ਕੋਈ ਅਪੀਲ ਨਹੀਂ, ਕੋਈ ਦਲੀਲ ਨਹੀਂ। ਸਰਜੀਕਲ ਅਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਤਾਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦਬਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛ ਸਕਦਾ ਕਿੰਨੇ ਮਰੇ ਕਿੰਨੇ ਮਾਰੇ? ਪੁਲਵਾਮਾ ਦਾ ਹਾਦਸਾ ਛੁਪਿਆ ਹੀ ਆ ਰਿਹਾ। ਸਵਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਏਹੀ ਸੁਣਨਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਕੌਣ ਹੈਂ ਤੂੰ, ਅਜਿਹੀ ਸੋਚ ਹੈ ਤਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲਾ ਜਾ। ਇਹ ਕੋਈ ਗੱਲ ਬਣੀ? ਇਹ ਸਵਾਲ-ਕਰਤਾ ਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਹੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।
        ਪੰਜ ਸਾਲ ਲਈ ਚੁਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕੋਈ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼-ਭਗਤ ਦੇ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਵੰਡਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰੇ। ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹੀ ਦੀਆਂ ਸਨਦਾਂ ਤਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਸੇ ਛਾਪੇਖਾਨੇ (ਪ੍ਰੈੱਸ) ਵਾਲੇ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਛਾਪਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ। ਜੇ ਕੋਈ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਫੈਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਝੂਠ ਤੋਂ ਪਰਦਾ ਲਾਹੁਣ ਲਈ ਸਵਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਲਿਆਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣਾ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਨਹੀਂ। ਹੁਣ ਵਕਤ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਲੀਡਰ ਸੱਚ ਬੋਲਣ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਕਿਉਂਕਿ ਜਾਗਰਤ, ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਚੇਤੰਨ ਲੋਕਾਂ ਅੱਗੇ ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਦੀ। ਜੇ ਇੱਕ ਮਹਿਕਮਾ ਹੀ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਆਲੋਚਨਾ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕੇਗੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹੀ ਹੋਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਵਾਲ-ਕਰਤਾ ਦੇਸ਼ ਧ੍ਰੋਹੀ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ।

ਲਤੀਫ਼ੇ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਮੋਹਰਾ

ਇੱਕ ਖੂਬਸੂਰਤ ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾੜੀ ਸ਼ਕਲ 'ਤੇ ਵੀ ਮਾਣ ਕਰਨਾ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਿਆ। ਉਹ ਇੱਕ ਦਿਨ ਮਹਾਂ ਝੂਠੇ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਤਾਂ ਉਸ ਆਦਮੀ ਨੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਬਾਰੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਰਤ ਕੇ ਉਸ ਔਰਤ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕੀਤੀ। ਔਰਤ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ, ਤੁਸੀਂ ਗੱਪ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਮਾਰੀ। ਆਦਮੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਇਹ ਜੁਮਲਾ ਹੈ, ਗੱਪ ਨਹੀਂ।
-0-
ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅੱਜ ਵਾਲੀ ਪੱਤਰਕਾਰਤਾ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ। ਊਲ-ਜਲੂਲ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੇ ਜਾ ਰਹੇ ਨੇ। ਪੱਤਰਕਾਰ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਨੇਤਾ ਜਵਾਬ ਹੀ ਨਾ ਦੇਵੇ। ਅਗਲਾ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਨੇਤਾ ਭੜਕ ਪਿਆ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਵਾਲ ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ ਨੇਤਾ ਪੱਤਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ, ਜੋ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣੇ ਹਨ?

ਸੰਪਰਕ : 98141-13338

04 May 2019