ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕਿਸਾਨੀ ਦਸ਼ਾ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਸੁਧਾਰਨ ਦੇ ਉਪਰਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਕੇਂਦਰ ਦੁੱਧ ਦੀ ਡੇਅਰੀ ਵੀ ਇਕ ਮਾਤਮੱਤਾ ਉਪਰਾਲਾ ਹੈ । ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੁੱਧ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਵਪਾਰੀ ਵਾਂਗ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ  ਜੇਬ ਹਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਸਵੇਰੇ ਸ਼ਾਮ ਪਸ਼ੂਆਂ ਤੋਂ ਦੁੱਧ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕੰਮ ਤੇ ਲੱਗਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਵਿਅੰਗਆਤਮਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁੱਧ ਦੀ ਡੇਅਰੀ ਤੇ ਦੁੱਧ ਪਾਉਣ ਨਾਲ "  ਊਂ ਤਾਂ ਭੈਣੇ ਮੈਨੂੰ ਚੁਗਲੀ ਕਰਨ ਦੀ ਆਦਤ ਨਾ , ਪਰ ਸੱਚ ਦੇਖ ਕੇ ਹੁੰਦਾ ਵੀ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਾ  "   ਵਾਲੀ ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ ਦੀ ਸਤਰ ਸਦਾ ਬਹਾਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਤਰੀਨ ਖਬਰ ਵੀ ਦੁੱਧ ਦੀ ਡੇਅਰੀ ਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।
                ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਡੇਅਰੀ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਪਾਉਣ ਨਾਲ  ਨਜ਼ਾਰਾ ਅਤੇ ਹੌਂਸਲਾਂ ਜਿਹਾ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਕਾਰਨ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ  ਕਿ ਹਰ 10 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਦੁੱਧ ਦੀ ਫਸਲ ਤੋਂ ਜੇਬ ਹਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਬਾਕੀ ਫਸਲਾਂ 6 ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਮੌਸਮ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ । ਪਿੰਡ ਦੀ ਡੇਅਰੀ ਨੇ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰ ਕਿ ਦੁੱਧ , ਪੁੱਤ ਵੇਚਣ ਵਾਂਗ ਹੈ , ਨੂੰ  ਪਰੇ ਧੱਕ ਕੇ ਨਵੀਂ ਆਸ  ਵੀ ਜਗਾਈ ਹੈ ।    ਦਾਰੂ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨਾ ਲਈ ਦੁੱਧ ਦੀ ਡੇਅਰੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਤਰਜ਼ਮਾਨੀ ਕਰਦੀ ਹੈ  । ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਰੰਗੀਲੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਡੇਅਰੀ ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਲੈ ਕੇ  ਠੇਕੇ ਵੱਲ ਚਾਲੇ ਪਾ ਦਿੱਤੇ  ਜਾਂਦੇ ਹਨ    । 10 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਲੋੜਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।  ਜੀਵਨ ਨਿਰਵਾਹ ਸੁਖਾਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।  ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਖੂਹਾਂ ਜ਼ਰੀਏ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਝਲਕਦੀ ਸੀ , ਅੱਜ ਉਸ ਨਜ਼ਾਰੇ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਦੀ ਡੇਅਰੀ ਤਰੋ - ਤਾਜ਼ਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ।
              ਭਾਈਚਾਰਕ ਏਕਤਾ  ਅਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸ਼ਤ ਜਿੰਦਗੀ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਵੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਡੇਅਰੀ ਭਰਦੀ ਹੈ । ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵਾਰੀ ਸਿਰ ਦੁੱਧ ਪਾਉਣ ਦੀ ਉਡੀਕ ਲਾਈਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗ ਕੇ  ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੱਕਰ ਜਿਹਾ ਘੁੰਮਾ ਕੇ ਫੈਂਟ ਕੱਢੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ,  ਜਿਸਤੇ ਕਿੰਤੂ - ਪਰੰਤੂ  ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ।  ਹੁਣ ਕੰਪਿਊਟਰ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਇਹ ਝੰਜਟ ਵੀ ਖਤਮ ਹੈ । ਹਰ ਸਾਲ  ਬੋਨਸ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ । ਘਰ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਮੈਂਬਰ ਨਿਆਣਾ ਸਿਆਣਾ  ਆ ਕੇ ਦੁੱਧ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
                           ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸਹਾਇਕ ਧੰਦਿਆਂ ਦੀ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਦਾ ਰੂਝਾਨ ਦੁੱਧ ਦੀ ਡੇਅਰੀ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਝਲਕਦਾ ਹੈ । 2012 ਦੀ ਪਸ਼ੂ ਜਨਗਣਨਾ ਅਨੁਸਾਰ 51 ਲੱਖ 60 ਹਜ਼ਾਰ  ਮੱਝਾਂ  ਅਤੇ 24 ਲੱਖ 28 ਹਜ਼ਾਰ ਗਾਵਾਂ ਸਨ । ਇਹਨਾਂ ਲਈ 1367 ਪਸ਼ੂ ਹਸਪਤਾਲ ਅਤੇ 1485 ਪਸ਼ੂ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀਆਂ ਸਨ ।  ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਪਸ਼ੂ ਧੰਨ ਕਹਿਣਾ ਵੀ ਡੇਅਰੀ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਇੱਕ ਵਰਕਾ ਹੈ । ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਸਿਰ  ਤੇ ਨਿੱਤ ਦਿਨ ਦੀਆਂ ਗਰਜ਼ਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋਣ ਨਾਲ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਵੀ  ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਡੇਅਰੀ ਵਿੱਚ  ਦੁੱਧ ਪਾਉਣ ਦੀ ਇਕ ਆਦਤ ਜਿਹੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।  ਵੰਨ ਸੁਵੰਨੀਆਂ , ਪੈਸਾ ਧੇਲਾ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਮੱਲੋ  ਮੱਲੀ ਪੇਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । 
                                  ਹਾਂ , ਇਕ ਗੱਲ ਪੱਕੀ ਹੈ ,  ਜੇ ਕਿਸਾਨ ਦੁੱਧ ਦੀ ਡੇਅਰੀ ਤੇ ਨਜ਼ਾਰੇ ਵਾਂਗ ਬਾਕੀ ਫਸਲਾਂ ਵੇਚਣ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਵੀ ਮਨ ਵਿੱਚ ਵਸਾ ਲੈਣ ਤਾਂ  ਦਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਸੁਧਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਖੁਦ  ਦੁੱਧ ਵੇਚਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਮ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ  ਬਾਕੀ ਕਿਸਾਨੀ ਉਪਜਾਂ ਵਿੱਚ  ਕਿਉਂ  ?   ਦੁੱਧ ਦੀ ਡੇਅਰੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ  ਆਰਥਿਕ , ਸੱਭਿਆਚਾਰ  ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਾ ਮਾਣ ਮੱਤਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ । 

ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
9878111445
ਅਬਿਆਣਾ ਕਲਾਂ

ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸੁਵੱਲੀ ਨਜ਼ਰ ਕਰਕੇ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਲਾਘਾਂ ਮੰਨਜ਼ੂਰ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਦੋਵੇਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਸੰਗਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਦੀਆਂ ਪਾਤਰ ਵੀ ਬਣੀਆਂ ।    ਇਸ ਲਾਘੇਂ ਵਾਰੇ  ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ੰਕੇ ਆਪਣੇ ਭਾਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਦੂਰ ਕੀਤੇ ਸਨ । ਹੁਣ ਸਰਵਿਸ ਸੇਵਾ ਟੈਕਸ ਦਾ ਨਵਾਂ ਸੰਸਾ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਇਸ ਪ੍ਰਤੀ ਵੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਸ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਕੇਂਦਰ  ਸਰਕਾਰ ਇਸਦਾ ਸਾਜਗਰ ਹੱਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾਵੇਗੀ । ਕੂਟਨੀਤਕ ਸੰਬੰਧਾਂ ਕਰਕੇ ਜੇ ਫਿਰ ਵੀ ਕੋਈ ਅੜਚਨ ਆਉਂਦੀ ਹੈ , ਤਾਂ ਇਸ ਸੇਵਾ ਟੈਕਸ ਨੂੰ ਚੁਕਾਉਣ ਲਈ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ  ਖੁਦ ਅੱਗੇ ਆਵੇ । ਇਸ ਨਾਲ ਸੰਗਤਾਂ ਤੇ ਬੋਝ ਘਟੇਗਾ । ਸੇਵਾ ਟੈਕਸ ਦੇ ਸੰਸੇ ਨੇ ਉਪਰਾਲਿਆ ਨੂੰ ਫਿੱਕਾ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਹੁਣ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਮਿਲਜੁਲ ਕੇ ਸਾਜਗਰ ਹੱਲ ਦਾ ਤੋਹਫਾ ਸੰਗਤ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾਵੇ । 
   ਸੰਪਾਦਕ ਦੀ ਡਾਕ

ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
9878111445

ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਹੀ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਵਰਤਣ ਲਈ ਬਣਾਏ  ਕਨੂੰਨ ਕਾਇਦੇ ਦੀ ਗਲਤ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ । ਅਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਕੋਈ ਮਾਅਨੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ ।  ਦੁਰਵਰਤੋਂ  ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ ਇਸਦੇ ਦੂਰਰਸ਼ੀ ਨਤੀਜੇ ਘਾਤਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।  ਉੰਝ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਗਿਆਨ ਦਾ ਅੰਨਾ ਅਤੇ ਕੰਨਾਂ ਦਾ ਕੱਚਾ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਦਲੀਲਬਾਜ਼ੀ ਤੋਂ ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ ਹੋ ਕੇ  ਆਖਰ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਵਾਲਾ   ਦੁਰਕਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
                                   ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ  ਕੀਤੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਭਾਵੇਂ ਸਰੀਰ ਰੂਪੀ ਹੋਵੇ  ਜਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਅਸਰ ਸੀਮਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਰੁਤਬੇ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ  ਸਮਾਜਿਕ ਤਾਣਾ ਬਾਣਾ ਖਰਾਬ ਕਰਕੇ ਤਣਾਵ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀਆਂ ਚੀਜਾਂ ਖ਼ਾਦ ਪਦਾਰਥ ਅਤੇ  ਸਮਾਜਿਕ ਰਿਸ਼ਤੇ ਜੇ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਹੋਣ ਲੱਗਣ ਤਾ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਪੱਖ ਨੂੰ ਮਸਲ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਅਜਿਹੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਸਮਾਜਿਕ ਚੇਤਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ  ਲੋੜ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ  ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਆਸ  ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।  ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ  ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਹਊਮੈਂ  ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ  ਬਲਕਿ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
                           ਅਹੁਦੇ ਅਤੇ ਸੱਤਾ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਆਮ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਕਮੀ  ਜਨਤਾ ਦੀ  ਘੱਟ ਸਮਝੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।  ਜੇ ਜਨਤਾ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ  ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਸਫ਼ਲ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਅਹੁਦੇ "  ਲੋਕ ਸੇਵਕ " "  ਰਾਜ ਨਹੀਂ ਸੇਵਾ  " ਦਾ ਸਹੀ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਸਾਡੀ ਕਮੀ ਦਾ ਨਜ਼ਾਇਜ  ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਂਦੇ  ਇਹ ਵਰਗ  ਆਮ ਚਰਚਾ  ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਬਲਕਿ  ਹਊਆ ਬਣਾਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਸਾਡੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੱਤਾ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਰਹੀ । ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ  ਰਾਜ ਦੀ ੳਦਾਹਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ  ਹੋਰ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਵੀ ਹਨ । ਅੱਜ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਸੱਤਾ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਵਾਲੇ ਸਖਤ ਕਨੂੰਨੀ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਇਸ ਨਾਲ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ ਸੇਵਾ  ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ ਹੀ ਬਣੇਗਾ । ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮਿਸਾਲੀ ਸਜਾ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੋਵੇ ਤਾ ਜਨਤਾ ਦਾ ਭਲਾ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਸੰਭਵ ਹੈ । ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ  ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਦੇ ਝੰਬੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ  ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੁਪਨਾ ਹੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।
                                ਜਨਤਾ ਅਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਅਤੇ  ਫਰਜਾਂ ਲਈ ਵੀ  ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ  ਸੰਤੁਲਨ ਵਿਗੜਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਪੱਖ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਨਾਂਹ ਪੱਖੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੀ ਭੇਟ  ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਵੋਟਾਂ ਖਾਤਰ ਵਰਤ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲੁਭਾਊ ਅਤੇ ਡੰਗ ਟਪਾਊ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ  ਹੰਢਾਉਣ ਲਈ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਬਣ ਜਾਦੀ ਹੈ । ਇਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਮੂਹਰੇ ਹੋ ਕੇ  ਅਹੁਦੇਦਾਰ ਦੇ ਮੂਹਰੇ ਬੈਠਣਾ ਫਿਤਰਤ ਬਣ ਗਈ ਹੈ ।  ਜੇ ਵਰਤੋਂ ਹੈ ਤਾਂ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਹੈ ਸਮਝ ਕੇ ਮਨ ਨੂੱ ਥੋੜਾ ਚਿਰ ਤਾਂ ਸ਼ਾਂਤੀ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ ਪਰ ਯੂਰਪੀਨ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀ ਬਰਾਬਰਤਾ ਸੁਪਨਾ ਹੀ ਰਹੇਗੀ । ਕਈ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਵਾਲਿਆ ਦਾ ਹਸ਼ਰ ਬਹੁਤ ਮਾੜਾ ਹੋਇਆ  ਪਰ ਉਦੋਂ ਜਦੋਂ ਜਨਤਾ ਜਾਗੀ । ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਵੋਟ ਵੱਡਾ ਹਥਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਨਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਮਿਸਾਲੀ ਸਜ਼ਾ  ਦਾ ਉਪਬੰਧ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਜਨਤਾ ਨਾਲ ਇਨਸਾਫ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ।

ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
ਅਬਿਆਣਾ ਕਲਾਂ
9878111445

ਸਮਾਜਿਕ ਪਾੜੇ  ਵਿੱਚ ਮਰਦ ਔਰਤ ਬਾਰੇ  ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਲਿਖਿਆ , ਪੜ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਸੁਣਿਆ ਜਾਦਾ ਹੈ ।  ਔਰਤ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ , ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਅਤ ਤੌਰ ਤੇ ਵੱਖਰੀ ਮਾਨਤਾ ਹੈ । ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ  ਤੌਰ  ਤੇ ਔਰਤ ਸਮੇਂ - ਸਮੇਂ ਤੇ ਹੋਰ ਵੀ ਮਹਾਨ ਬਣਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਮਰਦ ਦੀ  ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤ ਨੂੰ ਅੰਦਰੋਂ ਕੁਝ ਹੋਰ ਬਾਹਰੋਂ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸਮਝਦਾ ਹੈ । ਆਪਣੀ ਔਰਤ  ਦੇਵੀ ਦੂਜੇ ਦੀ ਚੰਡਾਲ  ਲੱਗਦੀ ਹੈ ।   ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅੰਦਰ ਝਾਤੀ ਮਾਰ ਕੇ ਦੇਖੋ ਕਿ  ਕਦੇ ਸਹੁਰਾ - ਜਵਾਈ ,  ਭਣੋਈਆ - ਸਾਲੇ ਅਤੇ ਪਿਓ - ਪੁੱਤ ਆਦਿ ਦੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੀ ਕੁ  ਲੜਾਈ ਹੋਈ ਹੈ ?  ਕਾਵਿ ਕਿਸੇ  ਸੱਭ ਕੁਝ ਨੂੰਹ , ਸੱਸ , ਨਣਦ , ਭਰਜਾਈ , ਦੇਰਾਣੀ , ਜੇਠਾਣੀ  ਵਿਚਾਲੇ ਹੀ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ । ਮਰਦ ਚੁੱਪ ਰਹਿ ਕੇ ਕਬੀਲਦਾਰੀ ਹੰਢਾਉਂਦਾ ਹੈ ।ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਕਿ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਔਰਤ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਦਾ ਚਮਕਦਾ ਸਿਤਾਰਾ ਰਹੀ । ਮਰਦ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਔਰਤ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਜਗਾ ਹੀ ਟਿਕੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਝਲਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤ ਦਾ ਹਰ ਪੱਖੋਂ ਵਿਕਾਸ ਲਗਾਤਾਰ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ ।
                                                 ਔਰਤ ਜਗਤ ਜਨਨੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬੇਹੱਦ ਮਹਾਨ ਹੈ ਇਹ ਰੁਤਬਾ ਇਸ ਤੋਂ ਕਦੇ ਵੀ ਖੁਸ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ  । ਔਰਤ ਜਦੋਂ ਘਰ ਵਾਲੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਅਧਿਆਏ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਔਰਤ ਹਰੇਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਿਆਰ ਦਾ ਵਗਦਾ ਚਸ਼ਮਾ ਹੈ ।  ਔਰਤ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਭਾਗ  ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ।  ਔਰਤ ਔਰਤ ਦੀ ਹੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ  ਵੱਡੀ ਮਿੱਤਰ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਕਿਤੇ  ਸੱਸ , ਨੂੰਹ , ਨਣਦ , ਭਰਜਾਈ , ਮਾਂ , ਧੀ ਦੀ ਸੁਰ ਇੱਕ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਮਰਦ ਸਮਾਜਿਕ ਹਾਸ਼ੀਏ  ਵੱਲ ਚੱਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹੁਣ ਰਿਸ਼ਤਿਆ ਦੀ ਨੋਕ ਝੋਕ ਨੇ ਪਾਸਾ ਪਲਟ ਕੇ ਸੱਸਾਂ ਦੇਵਣ ਮੱਤਾਂ  ਉਮਰ ਸੰਵਾਰਨ  ਦਾ , ਰੁਝਾਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਨਣਦ - ਭਰਜਾਈ ਅਤੇ  ਨੂੰਹ - ਸੱਸ ਭੈਣਾਂ ਵਰਗਾ  ਸਲੀਕਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ । ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਵਿਚੋਲੇ ਦੀ ਭੂਮ੍ਹਿਕਾ ਸਮੇਂ ਵਿਚੋਲੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛਦਾ ਵਿਚੋਲਣ ਵਿਚੋਲਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।  ਜੇ ਔਰਤ ਹੈ ਤਾਂ ਘਰ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਬਾੜਾ ਹੀ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ।
                                                     ਔਰਤ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਮਹਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਰਹਿੰਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਤੱਕ ਮਹਾਨ ਹੀ ਰਹੇਗੀ । ਔਰਤ ਬਿਨਾਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰ , ਸਮਾਜ ,  ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਖੇੜੇ ਸਭ ਅਧੂਰੇ ਹਨ । ਭੱਠ ਪੈਣ ਉਹ ਕਲਮਾਂ , ਉਹ ਗੀਤ , ਉਹ ਸੋਚ ਜੋ ਜਾਣਦੇ ਹੋਏ ਵੀ  ਔਰਤ ਨੂੰ ਮਾੜਾ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਰਹੇ । ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਇਹ ਸੋਚਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ  ਕਿ ਆਪਣੇ ਘਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵੀ ਹਨ ਅਤੇ ਖੁਦ ਕਿੱਥੋਂ ਆਏ ? ਜਦੋਂ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਮਝ ਸੋਚ ਦਾ ਮੁੰਲਕਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਲਮਾਂ ਦਾ ਰੁੱਖ ਇਹਨਾਂ ਵੱਲ ਹੀ ਮੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਮਰਦ ਲਈ ਧੀ ਦਾ ਰੂਪ , ਪਤੀ ਲਈ ਪਤਨੀ ਦਾ ਰੂਪ ਤੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਲਈ ਮਾਂ ਦਾ ਰੂਪ  ਮਹਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਔਰਤ ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਮਹਾਨ ਸੀ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਹੀ ਰਹੇਗੀ ।

ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
ਅਬਿਆਣਾ ਕਲਾਂ
9878111445

ਰੁਤਬੇ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਰੁਤਬਾ ਉੱਚਾ - ਸੁੱਚਾ ਰੱਖਣਾ ਹੰਢਾਉਣ  ਵਾਲਿਆ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ  ਲੱਖਾਂ ਮਣ ਕਾਗਜ਼ ਤੇ ਸਿਹਾਈ ਖਰਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਚੁਕੀ ਹੈ ।  ਧਰਨੇ , ਮੁਜ਼ਹਾਰੇ, ਡਰਾਮੇ  ਤੇ ਲਾਮਬੰਦੀਆਂ ਵੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ । ਸਭ ਕੁੱਝ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਜ਼ਬ ਹੋ ਕੇ ਪਰਨਾਲਾ ਉੱਥੇ ਹੀ ਰਿਹਾ ।  ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨੇ ਅਤੀਤ ਲੱਭਣ ਲਈ ਜਿੱਥੋਂ ਪੈਂਡਾ ਤਹਿ ਕੀਤਾ ਸੀ ਉੱਥੇ ਹੀ ਵਾਪਸ  ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ । ਜਿਹਨਾਂ ਤੋਂ ਉਸ ਦੇ ਰੁਤਬੇ ਨੂੰ ਉੱਚੇ ਕਰਨ ਦੀ ਆਸ ਸੀ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਰਹੇ। ਫਿਰ ਰੁਤਬੇ ਦੀ ਆਸ ਕਿੱਥੋਂ ? ਖੁਦ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਝਾਤੀ ਮਾਰ ਕੇ ਦੇਖੀਏ  ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਪੂਰੀ ਪੈਂਤੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ । ਇਸ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਰਾ ਨਕਸ਼ਾ ਹੀ ਸਾਫ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਅਸੀ ਖੁਦ ਵੀ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ।     
       ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਝ ਨਿਯਮ ਵੀ ਬਣਾਏ ਹਨ , ਪਰ ਫਾਇਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਬ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ , ਬੁੱਲੇ ਸ਼ਾਹ , ਸ਼ਿਵ  , ਪਾਤਰ ਤੇ ਸਰਫ਼ ਨੇ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਬਣਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ । ਇਸੇ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਣਮੱਤੇ ਗਾਇਕ ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ ਨੇ ਗਾਇਆ ਸੀ "  ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਇਸਦੇ ਸ਼ਾਇਰਾ ਕਰਕੇ ਹੈ " । ਇਸ ਤੋ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਮਾਣ ਮੱਤੇ ਗਾਇਕ ਨੇ ਕਦੇ ਯਾਰ ਪੰਜਾਬੀੇ , ਕਦੇ ਪਿਆਰ ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਕਦੇ ਜ਼ੁਲਮ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਾਲੀ ਤਲਵਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਹੋਕਾ ਦਿੱਤਾ । ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਰਾਜ ਭਾਗ ਸੰਭਾਲੇ ਗਏ । ਬਣਦਾ ਇਕ ਟੁੱਕ ਰੁਤਬਾ ਨਹੀਂ  ਮਿਲ ਸਕਿਆ । ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਜਿੰਮੇ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰਨ ਦੇ ਵੀ ਦੋਸ਼ ਲਗ ਰਹੇ ਹਨ । ਇਹ ਸਾਡੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਦਾਗਦਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ।ਅੱਜ ਮਿਲ ਜੁਲ ਕੇ ਹੰਭਲਾ ਮਾਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਰੁਤਬਾ ਦੇਣ ਦਾ ਉਪ ਬੰਦ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਜੋ ਦੂਜੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਹਾਣੀ ਬਣ ਸਕੇ ।                                                   
       1948 ਭਾਸ਼ਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸੀ । ਜਨਵਰੀ 1968 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਅਧਿਸੂਚਨਾ ਜਾਰੀ ਹੋਈ । ਪਰ ਅੰਗਰੇਜੀ ਵਿੱਚ ਪੱਤਰ ਵਿਹਾਰ  ਅੱਜ ਵੀ ਬੇਰੁੱਖੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਮਾਣ ਮੱਤੇ ਸ਼ਾਇਰ ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਨੇ ਸਿਰੇ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਜਿਸ ਦਾ ਅੰਤਰੀਵ ਭਾਵ ਜਿੱਥੇ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਬੋਲਣ ਤੇ ਜ਼ੁਰਮਾਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਲਿਖ ਕੇ ਸਿਰੇ ਤੇ ਗੰਢ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ।ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਸਾਨੂੰ ਚਿੜਨ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਪੰਜਾਬੀ ਜਦੋਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਝੂਠਾ ਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ । ਆਓ ਲਿਖਤਾਂ ਅਤੇ ਕਲਮਾਂ ਦਾ ਰੁੱਖ ਮੋੜ ਕੇ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਉੱਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਯਤਨ ਆਰੰਭੀਏ । ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਦੇਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਉੱਚਾ ਰੱਖੀਏ । 
                             ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
                                    9878111445
                                   ਅਬਿਆਣਾ ਕਲਾਂ

 " ਲੋੜ  ਕਾਂਢ ਦੀ ਮਾਂ "   ਦੇ ਕਥਨ ਅਨੁਸਾਰ  ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਸੀ । ਲੋਕਾਂ  ਨੂੰ ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਆਦਾਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ  ਇਸਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਵ ਹੈ । ਜਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ  ਅਸੀਂ ਸਟੇਜ ਤੇ  ਜਾਂ ਭਰੀ ਸਭਾ ਵਿੱਚ  ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਉਹ ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਏ ਰਾਹੀਂ ਦੱਸ  ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਜਿੰਨੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਇਸ ਨੇ  ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ , ਉਨੀਂ ਹੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਇਸ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਵੀ ਆਈ  । ਇਸਦੀ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਸਿਖਰ ਤੇ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਕੁਵਰਤੋਂ ਸਭ ਪੱਖਾਂ ਦਾ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿਗਾੜਦੀ ਹੈ ।
                                        ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਿੰਟ ਮੀਡੀਏ ਤੇ  ਕੁਝ ਦੋਸ਼ ਵੀ ਲੱਗ ਰਹੇ ਹਨ ,  ਜਿਸ ਦੇ ਬਦਲ ਵਜੋਂ  ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਏ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਪੱਖ  ਪੂਰਿਆ ਸੀ । ਪ੍ਰਿੰਟ ਮੀਡੀਏ ਨੂੰ ਗਲਤੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਅਤੇ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗਣਾ ਵੱਡਾ ਗੁਣ ਹੈ ਪਰ  ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਏ ਤੋਂ  ਜਵਾਬ ਮੰਗਣਾ ਔਖਾ ਹੈ । ਇਸ ਵੱਲੋਂ  ਅਫਵਾਹਾਂ ,  ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ  ਅਤੇ  ਕਿਸੇ ਦੇ ਆਚਰਣ ਖਿਲਾਫ  ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਕੇ  ਆਪਣੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਦਾਅ ਤੇ ਲਾ ਦਿੱਤੀ । ਇਸ ਨਾਲ   ਹੁਣ ਇਹ ਕਹਿਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਚੰਗੇ ਸੀ  । ਇਸਦੀ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਅਜੋਕੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਨਾਂਹ ਪੱਖੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੇ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਆਪਣੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ ਹੈ । 
                 ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਔਰਤ ਜਾਤ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ।  ਕਿਸੇ ਦੀ ਧੀ ਭੈਣ  ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਨਾਮਵਰ ਹਸਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ  ਨਹੀਂ ਬਖਸ਼ਿਆ । ਬਿਨਾ ਸੋਚੇ ਸਮਝੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਔਰਤ ਤੇ ਕਮੈਂਟ ਕਰਨਾ ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਏ ਵਿੱਚ ਆਮ ਜਿਹਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ।  ਇਸ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਲਾਮਬੰਦੀ ਵੀ ਹੋਈ ।  ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਸੂਚਨਾ ਮੰਤਰਾਲਾ ਹਰਕਤ ਵਿੱਚ ਆਇਆ । ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਏ ਤੇ ਘਸਮੰਡੀ ਮਾਨਵਤਾ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਵਕਾਰ  ਸਹੀ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ  ਕਾਫੀ ਸਮਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ । ਇੱਕ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਬੇਵਕੂਫ ਵੱਲੋਂ ਦੋਸ਼ ਲਗਾ ਕੇ ਆਪਣੀ  ਸੂਝ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਗਲਤ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਕੜੀ ਜਾਲ ਵਿੱਚ  ਫਸਣ ਤੋਂ ਹਰ ਕੋਈ ਕੰਨ੍ਹੀ ਕਤਰਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਝੂਠੀ ਅਤੇ ਗਲਤ ਵਰਤੋਂ ਦੰਗਿਆ  ਅਤੇ ਕਤਲਾ ਨੂੰ ਸੁਨੇਹਾ ਵੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ  ।  ਇਸ ਬਕਵਾਸ ਨਾਲ ਸਮਾਜਿਕ ਤਾਣਾ ਬਾਣਾ ਨਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
              ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਏ ਨੇ  ਨੌਜਵਾਨ ਵਰਗ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮੁੱਖੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਨਾਂਹ ਪੱਖੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ , ਜਦੋਂ ਕੇ  ਇਸਦੀ ਸੁਚੱਜੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ  । ਸਮਾਜਿਕ ਕਿਰਦਾਰ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨਾਤੇ ਫਿੱਕੇ ਪਏ ।  ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਹਿਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਭੱਠ ਪਿਆ ਸੋਨਾ ਜੋ ਕੰਨਾਂ ਨੂੰ ਖਾਵੇ । ਅੱਜ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਏ ਦੀ ਜੋ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਡੀ ਘੱਟ ਸੂਝ ਨੇ ਹਾਸ਼ੀਏ ਵੱਲ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਦੇ  ਨਾਂਹ ਪੱਖੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਘੋਖਣੇ ਸਾਡੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੀ ਰਹੇ  । ਜਿਸਦਾ ਅਸੀਂ  ਖਮਿਆਜਾ ਵੀ ਭੁਗਤਦੇ ਰਹੇ  । ਇਸੇ ਪ੍ਰਸੰਗ  ਵਿੱਚ  ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ  ਵੀ ਆਇਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਭਰੋਸੇ ਯੋਗਤਾ ਤੋਂ ਗੈਰ ਭਰੋਸੇ ਯੋਗਤਾ ਵੱਲ ਵੀ ਗਿਆ । ਇਹ ਅਜੋਕੇ  ਸਮੇਂ ਦਾ ਵਰਦਾਨ ਹੈ । ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਹੰਢਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾੜੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਨਾਂਹ ਪੱਖੀ ਪ੍ਰਭਾਵ  ਸਬੰਧੀ ਚੇਤਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਬੇਹੱਦ ਲੋੜ ਸੀ । ਅੱਜ ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਏ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਸਖਤ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸੀਮਾਵਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ , ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਦੀ ਖੁਰ ਰਹੀ ਭਰੋਸੇ ਯੋਗਤਾ ਬਹਾਲ ਹੋ ਸਕੇ  ।              
                                             ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ    
                                                ਅਬਿਆਣਾ ਕਲਾਂ
                                                 9878111445 

ਵਿਅੰਗਾਤਮਕ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ, "ਗੁੜ ਨੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਫਰਿਆਦ ਕੀਤੀ ਕਿ ਰੱਬਾ ਮੈਨੂੰ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਖਾਈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ,ਤਾਂ ਰੱਬ ਨੇ ਉਤਰ ਦਿੱਤਾ, "ਪਰੇ ਹੋ ਜਾ, ਮੇਰੀ ਵੀ ਰੂਹ ਕਰ ਗਈ ਹੈ "। ਭਾਵਅਰਥ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਗੁੜ ਦਾ ਮਿਠਾਸ ਵਾਲਾ ਗੁਣ ਉਸਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਗੁਣਾਤਮਿਕਤਾ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
    ਕੁਦਰਤੀ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿਚੋਂ ਗੁੜ ਸਭ ਤੋਂ ਮਿੱਠਾ ਹੈ। ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਸਮਤੋਲ ਰੱਖਣ ਲਈ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਗੁੜ ਦੀ ਨਿਆਮਤ ਦਿੱਤੀ। ਵੈਦਿਕ ਪੱਖ ਤੋਂ ਗੁੜ ਪਾਚਨ ਕਿਰਿਆ,ਅਸਥਮਾ ਅਤੇ ਖੂਨ ਸਫਾ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਵਰਦਾਨ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸਾਡੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਰੋਟੀ ਉਪਰੋਂ ਗੁੜ ਹੀ ਖਾਂਦੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਖੁਰਾਸਾਨੀ ਦੁਲੱਤੇ ਮਾਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਸਵੀਟ ਡਿਸ਼ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਗੁੜ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੋ ਅਤੇ ਗੁੜ ਤੋਂ ਬਣੀ ਸ਼ਰਾਬ ਸਾਡੇ ਵਿਰਸੇ ਵਿਚ ਛੁਪੀ ਹੋਈ ਹੈ।
    ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਸਿਹਤ ਪੱਖੋਂ ਗੁੜ ਖਜ਼ਾਨਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਗੁੜ ਵਿਚ ਕੈਮੀਕਲ ਮਿਲਾਵਟਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਘੇਰਿਆ ਹੈ। ਉਲਾਂਭੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਦੇਈ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਸਵੇਰੇ ਗੁੜ ਦੀ ਬਣੀ ਚਾਹ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਰੋਟੀ ਘਿਉ ਸ਼ੱਕਰ ਨਾਲ ਖਾਣ ਤੱਕ ਸਾਡਾ ਵਿਰਸਾ ਜਾਗਦਾ ਸੀ।ਆਰਥਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪੱਖਾਂ ਵਿਚ ਗੁੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਿਠਾਸ ਗੂੜ੍ਹਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਗੰਨੇ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਗੁੜ ਬਾਰੇ ਕਹਾਵਤ ਵੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ ਕਿ ਜੱਟ ਗੰਨਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਗੁੜ ਦੀ ਭੇਲੀ ਦੇ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
     ਰੱਬ ਦੀ ਇਸ ਨਿਆਮਤ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰਨ ਅਤੇ ਮਿਲਾਵਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਸੂਝ ਆਉਣ ਲੱਗ ਪਈ ਹੈ। ਲੋਕ ਵੀ ਜਾਗ ਰਹੇ ਹਨ, ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੀ ਗੁੜ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਲਈ ਰੁਝ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਗੁੜ ਦੀ ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਅਤੇ ਗੁਣਾਤਮਿਕਤਾ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗ ਪਈ ਹੈ। ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਪਰਿਵਾਰ ਗੁੜ ਦੀ ਰੇੜ੍ਹੀ ਤੋਂ ਗੁੜ ਖਰੀਦਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਓਪਰਾ-ਓਪਰਾ ਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।ਪੱਥਰ ਚੱਟ ਕੇ ਮੁੜ੍ਹਨ ਦੀ ਆਦਤ ਅਤੇ ਸੁਭਾਅ ਨਾਲ ਅੱਜ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਇਸ ਨਿਆਮਤ ਦੀ ਸੋਝੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਾਰ ਮੁੜ ਤੋਂ ਗੁੜ ਸਾਡੇ ਘਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਬਣਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਇਸ ਰੱਬ ਦੀ ਨਿਆਮਤ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰੇ ਖੁਦ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਆਦਤ ਪਾਈਏ ਤਾਂ ਜੋ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪੱਖ ਸਹੀ ਸਲਾਮਤ ਹੋ ਸਕਣ।
                                ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
                                ਅਬਿਆਣਾ ਕਲਾਂ
                                98781-11445





ਰੋਟੀ 'ਚ ਕਿਰਕਲ ਵਾਂਗ ਹਨ ਰਸਮਾਂ ਵਿਹੂਣੇ ਵਿਆਹ
ਸਾਡੀ ਸੱਭਿਅਤਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਖੇੜਿਆਂ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਵਿਆਹ ਉੱਤੇ ਟਿਕੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਆਉਣ ਜਾਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੇ ਟਿਕਿਆ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਦੇ ਜੰਮਣ ਸਾਰ ਉਸ ਪ੍ਰਤੀ ਮੋਹ,ਤਰੱਕੀ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੋਹ ਅਤੇ ਤਰੱਕੀ ਭਾਵੇਂ ਫਿੱਕੀ ਪੈ ਜਾਵੇ ਪਰ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਨੈਤਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਪੈਂਠ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਵਿਆਹ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮਿਹਣਾ-ਤਾਅਨਾ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੇਰਾ ਵਿਆਹ ਤਾਂ ਹੋਇਆ ਨਹੀਂ।
    ਵਿਆਹ ਦੋ ਜਿੰਦਾਂ ਦੇ ਮੇਲ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਮਾਜ ਦੀ ਨਵੀਂ ਇਕਾਈ ਦਾ ਮੇਲ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਜੋ ਕਿਸੇ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸਹੀ ਵੀ ਸਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਦਰਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਅਸੱਭਿਅਕ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਲੱਗਦੀ ਸੀ। ਉਂਜ ਕਾਨੂੰਨ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਰੋਕਣੇ ਸਹੀ ਵੀ ਹਨ ਪਰ ਸੈਕਸ ਸਿੱਖਿਆ ਤੋਂ ਅੱਜ ਤੱਕ ਸ਼ਰਮ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਖੁੱਲ੍ਹ-ਦਿਲੀ ਵਾਲਾ ਵਿਸ਼ਾ ਅਜੇ ਤੱਕ ਵਿਵਾਹਕ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕੇ। ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਇਹ ਵਿਸ਼ਾ ਵੀ ਰੁਕਾਵਟ ਹੈ। ਜੇ ਸਰੀਰਕ ਕ੍ਰਿਆਵਾਂ, ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਪਰਿਵਾਰਕ ਸਾਂਝਾ ਵਿਚ ਘੁਲ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਪਕੜ ਸਲਾਮਤ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ।
    ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਦੀ ਖੁੱਲੀ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਅਜੇ ਵੀ ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀਆਂ ਲਈ ਸ਼ਰਮ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਧੀਆਂ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਹੰਢਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਬੱਚੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਫੌਡਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਦੂਜਾ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਤੇ ਤੀਜਾ ਵਿਆਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਿਆਹ ਵਿਚ ਰਸਮਾਂ, ਸਭ ਕਿਸਮ ਦੇ ਰਿਵਾਜ਼ ਅਤੇ ਚਾਅ ਮਲ੍ਹਾਰ ਛਿਪੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪੜਾਅਵਾਰ ਪਾਣੀ ਵਾਰਨ ਤੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਸਮ ਰਿਵਾਜ਼ ਵਿਆਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਿੰਗਾਰਦੇ ਹਨ। ਮੰਗਣੀ ਦੀ ਰਸਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਹਾ ਸਧਾਉਣਾ, ਭਾਜੀ ਨਾਲ ਕਾਰਡਾਂ ਦੀ ਵੰਡ, ਪੇਕੇ ਵਿਆਹ ਦੱਸਣ ਜਾਣਾ, ਮਾਈਆਂ ਵੱਟਣਾ, ਨਾਨਕਾ ਮੇਲ, ਜਾਗੋ, ਸੇਹਰਾਬੰਧੀ, ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮਾਂ, ਥਾਲੀ ਦੇਣੀ, ਬੂਟ ਲੁਕਾਉਣੇ, ਧਾਮ ਅਤੇ ਸਿੱਠਣੀਆਂ, ਡੋਲੀ ਤੋਰਨੀ ਅਤੇ ਬੰਨ੍ਹੇ ਦੀ ਮਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪਾਣੀ ਵਾਰਨ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫਰ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਮਿਠਾਸ ਭਰਿਆ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਝਾਤ ਮਾਰ ਕੇ ਦੇਖੀਏ ਕਿ ਹੁਣ ਇਹ ਰਸਮਾਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕੁ ਨਿਭਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਹਿਜ਼ ਖਾਨਾ ਪੂਰਤੀ ਹੀ ਚੱਲਦੀ ਹੈ।ਬਹੁਤੀ ਜਗ੍ਹਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਰੋਟੀ ਵਿਚ ਕਿਰਕਲ ਰੋਟੀ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਬੇਲੋੜ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਸਮਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵਿਆਹ ਵੀ ਇਹੋ ਕੁਝ ਹਾਲਾਤ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਜੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਸਮੇਂ ਚਾਅ ਮਲਾਰਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬੋਝ ਅਤੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਹੰਢਾਈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਲੀਰੋ-ਲੀਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਿਆਰ ਵਿਆਹ, ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਬੋਝ ਸਮਝਣਾ ਅਤੇ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਸਮਾਜ ਦੀ ਹਿੰਸਾ ਨੇ ਵੀ ਸ਼ਾਹੀ ਅਤੇ ਲਾਡਲੇ ਰਸਮ ਰਿਵਾਜ਼ ਘਸਮੈਲੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਗਿੱਧਾ,ਭੰਗੜ੍ਹਾ ਅਤੇ ਸਿੱਠਣੀਆਂ ਵੀ ਅਤੀਤ ਗਵਾ ਕੇ ਮਜਬੂਰੀ ਦੀ ਝਲਕ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
    ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਰੋਜ਼ਮਰਾ ਹੰਢਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਤਾਂ ਹੈ ਪਰ ਜੇ ਇਹ ਆਦਤਾਂ ਵਿਰਸੇ ਨੂੰ ਹੰਢਾਉਣ ਵਿਚ ਨਾਕਾਮ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਪਿਆਰ, ਰੰਗ, ਛੋਹ ਅਤੇ ਸਾਂਝਾਂ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਖੁਦ ਹੀ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਆਹ ਸਬੰਧੀ ਰਸਮਾਂ ਰਿਵਾਜਾਂ ਨੂੰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚ ਲੁਕਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪਵੇਗਾ।  ਜਿੰਨਾ ਮਰਜ਼ੀ ਪਦਾਰਥਵਾਦੀ ਬਣ ਜਾਈਏ ਪੈਸੇ ਦਾ ਜਾਲ ਵਿਛਾ ਲਈਏ ਜੇ ਅਨੰਦਮਈ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਰਸਮਾਂ ਰਿਵਾਜ ਨਾ ਮਨਾ ਸਕੀਏ ਤਾਂ ਜੀਵਨ ਦਾ ਰੰਗ ਫਿੱਕਾ ਹੀ ਰਹੇਗਾ।ਆਓ ਵਿਰਸੇ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਰੰਗਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦੀ ਪਿਰਤ ਨਵੇਂ ਸਿਰਿਓ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੀਏ।
                       

ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
ਅਬਿਆਣਾ ਕਲਾਂ
98781-11445

ਹਰ ਸਾਲ ਸਮੇਂ - ਸਮੇਂ ਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ  ਆਰਥਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿਗਾੜ  ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਇੰਤਜਾਮ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ , ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ  ਕਈ ਵਾਰ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਕਰੋਪੀ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਹੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ਹੜ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਆਫ਼ਤ - ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ  ਅਤੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । 
                 15 ਜੂਨ ਤੋਂ  30 ਸੰਤਬਰ ਤੱਕ ਹਰ ਸਾਲ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰੋਲਾ - ਰੱਪਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਨ ਦੀ ਨੀਂਦ ਹਰਾਮ ਕਰਕੇ ਰੱਖ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਮੀਟਿੰਗ  ਤੇ ਮੀਟਿੰਗ ਹੋਣ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੋਰ ਕੰਮ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਫਲੱਡ ਕੰਟਰੋਲ ਰੂਮ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਕੇ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਲਾਮਬੰਦੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ 24 ਘੰਟੇ ਇਕ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਫੋਨ ਤੇ ਹਾਜ਼ਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਕੰਟਰੋਲ ਰੂਮ ਪੁਲਸ ਥਾਣੇ ਵਿੱਚ ਪੱਕੇ  ਤੌਰ ਤੇ ਬਣਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਇੱਥੇ 24 ਘੰਟੇ  ਮੁਲਾਜ਼ਮ  ਫੋਨ ਤੇ ਹਾਜ਼ਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਹੋਰ ਮਹਿਕਮੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
  ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਹੀ ਉਪਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ,  ।ਇਸ ਲਈ ਲੋਕਾਂ  ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ  ਕਰਨ ਲਈ ਕੈਂਪਾ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਛੋਟੀਆਂ - ਮੋਟੀਆਂ ਅਣਗਹਿਲੀਆਂ  ਵੀ ਹੜ੍ਹ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਰਸਤੇ , ਨਾਲੇ - ਨਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਖੱਡਾਂ ਵਿੱਚ ਗੰਦ - ਮੰਦ  ਸੁੱਟਣਾ ਅਤੇ ਨਜ਼ਾਇਜ ਕਬਜੇ ਵੀ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹਨ ।  ਇਹ ਉਪਰਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹਨ । ਭਾਖੜਾ ਡੈਮ ਪਾਣੀ ਛੱਡਣ ਵੇਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਨੂੰ ਮੱਦੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਕੇ ਖਤਰਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਹੋਕਾ ਦਿੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।  ਇਸ ਦੀ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਲੋਕ  ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ । ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਰੀ  ਜਾਂ ਢੀਠਪੁਣਾ ਹੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।  ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤ ਦਾ ਟਾਕਰਾ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ।
                 ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਚੈਲਿੰਜ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਪਰ ਇਸਦੀ ਮਾਰ  ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ । 1988  ਦੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਅੱਜ ਵੀ ਖੌਫਨਾਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਬਹੁਤਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸਿੱਖਿਆ । ਹੁਣੇ - ਹੁਣੇ  ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਹੜ੍ਹ ਦੀ ਮਾਰ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਟੋਭਿਆ ਦੀ ਸਫਾਈ  ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ  ਸਹੀ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਹਰ ਸਾਲ ਖੱਡਾਂ ਦੀ ਸਫਾਈ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਕਰਾਉਂਦੀ ਹੈ ।  ਸਤਲੁਜ , ਘੱਗਰ ਅਤੇ ਬਿਆਸ ਦੀ ਮਾਰ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕੇ ਹਰ ਸਾਲ ਭੈਭੀਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਲਈ ਪੱਕਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜਾਗਰੂਕ ਹੋ ਕੇ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰਨਾ ਸਾਡਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਆਓ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਕੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਪੱਕੇ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਏਕਤਾ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦਈਏ ।   
 
ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ 
ਅਬਿਆਣਾ ਕਲਾਂ
9878111445

ਕਿਸੇ ਬੰਦੇ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਹੀ ਉਸਦੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਨਾ ਹੋਣ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਇਸੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ  ਪਿੰਡੇ ਤੇ ਹੰਢਾਏ ਆਪਣੇ ਤਜ਼ਰਬੇ  ਨਾਲ ਹੀ  ਹੋਂਦ  ਨੂੰ ਅਣਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਸਮੇਂ ਸਹੀ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ । ਪਿੱਛਲੇ ਸਾਲ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ  ਮੌਤ ਨੇ ਅਣਹੋਂਦ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾਇਆ । ਇੱਕ ਗੱਲ ਹੋਰ ਉਪਜੀ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਫੁੱਲ ਦੀ ਕੀਮਤ  ਖੁਸ਼ਬੂ ਲਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਉਸੇ ਤਰਾਂ ਬੰਦੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵੀ  ਉਸਦੀ ਹੋਂਦ ਲਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।  ਅੰਤਮ ਰਸਮਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਨੂੰ  45 ਸਾਲਾ ਗੁਜ਼ਰੀ ਜਿੰਦਗੀ  ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਸੇਜ ਹੀ ਲੱਗੀ ।
                      ਥੋੜ੍ਹੇ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਬੰਦਾ  ਮੋਟਰ ਦੀ  ਚਾਬੀ ਲੈਣ ਆਇਆ , ਮੈਨੂੰ ਉਸਦਾ ਆਉਣਾ ਅਜ਼ੀਬ ਲੱਗਾ । ਹੋਰ ਵੀ ਅਜੀਬ ਲੱਗਾ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਤੋਂ  ਮੋਟਰ ਦੀ ਜਾਬੀ ਮੰਗੀ  । ਹੋਰ ਵੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਮੇਰੇ ਸਿਰ ਤੇ ਰੱਖ ਗਿਆ ਇਹ ਸੁਣਾ ਕੇ ਹੁਣ ਤੂੰ ਹੀ ਘਰ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ ।ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬੰਦਾ ਪੁੱਛਣ ਆਇਆ ਕਿ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚੋਂ ਆੜ ਕੱਢ ਕੇ ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ ਹੈ । ਮੈਂ ਇੱਕ ਦਮ ਫੈਸਲਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਿਆ ਪਰ ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਪਹਿਲੇ ਵੀ ਇਨਾਂ ਦੇ ਕੰਮ  ਚੱਲਦੇ ਸੀ ਹਾਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ  । ਇਸ ਵੱਲੋਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਮੈਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪੁੱਛਿਆ । ਮੈਂ ਇਨਾ ਫੈਸਲਿਆਂ ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਗੁਵਾਚ ਗਿਆ । ਮੈਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੇ ਅਹਿਸਾਸ ਨੇ ਅਣਹੋਂਦ ਦੇ ਅਹਿਸਾਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
                                  ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ  ਜੇ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਮਰਜੀ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਚੱਲਾਂ , ਤਾਂ ਦੋ ਪਾਸੀ ਫਸਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆਇਆ । ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਪਿਓ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਨਕਾਰਨਾ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਮਾਜਿਕ ਏਕਤਾ ਖਦੇੜਨੀ । ਸੋਚ ਵਿਚਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੀਤ ਅਨੁਸਾਰ ਤੁਰੇ ਆਉਦੇਂ ਪਰਿਵਾਰਕ ਫੈਸਲਿਆਂ ਤੇ ਤੁਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ  ਕਰ ਲਿਆ । ਨਿੱਤ ਦਿਨ ਨਵੇਂ ਤਜ਼ਰਬੇ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਲੱਗੇ । ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਗੁਜ਼ਾਰੇ 45 ਵਰੇ ,  ਅਣਹੋਂਦ ਦਾ ਇੱਕ ਸਾਲ  ਅਤੇ  ਪਲ - ਪਲ ਅਹਿਸਾਸ ਜਿੰਦਗੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਨਵਾਂ ਸਿਰਜ ਰਿਹਾ ਹੈ ਸੱਚੀ ਸ਼ਰਧਾ ਵੀ ਇਹੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ  ਪਾਏ ਪੂਰਨੇ ਚੇਤੇ ਵਿੱਚ ਵਸੇ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਨੂੰ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਸਮਝਣ ਦਾ ਸਬਕ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਰਹੇਗਾ । 

ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
ਅਬਿਆਣਾ ਕਲਾਂ
9878111445

    ਨਵੇਂ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਅਨੁਸਾਰ ਤੁਰਨਾ ਤਾ ਸਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਜੇ ਇਸ ਦਾ ਅਉਗਣਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਹੰਡਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਅੱਜ ਸਾਇੰਸ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਭਾਰੂ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਸਹੀ ਉਪਯੋਗ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਗਲਤ ਉਪਯੋਗ ਵੀ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।ਜਿਸ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਖਬਾਰੀ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵੀ ਭਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨ ਦੇ ਉਪਯੋਗ ਸਿੱਕੇ ਦੇ ਦੋਨੋ ਪਾਸਿਆਂ ਵਾਂਗ ਹਨ। ਪਰ ਹਲਾਤਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬੇਲੋੜੇ ਅਤੇ ਬੇਸਮਝੀ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਤੋਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
    ਅੱਜ ਭੱਖਦਾ ਮਸਲਾ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਪਹਿਲੂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਤੰਤਰ ਡੰਗ ਟਪਾਉ ਅਤੇ ਬਚਕਾਨਾ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਆਦਤ ਪਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਸਹੀ ਗੱਲ ਰੱਖਣ ਦਾ ਜ਼ਮਾਨਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅੱਜ ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨ ਨੂੰ ਤਰੱਕੀ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਤੋਂ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮੋਬਾਇਲ ਭੱਤਾ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਵੱਡਾ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਮੋਬਾਇਲ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਵਟਸਅੱਪ ਕਰਕੇ ਭਾਰ ਮੁੱਕਤ ਸਮਝ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਥੱਲੇ ਵਾਲਾ ਮੈਸਜ਼ ਦੇਖੇ ਜਾਂ ਨਾ ਦੇਖੇ ਸਭ ਕੁੱਝ ਉਸ ਦੇ ਜ਼ਿੰਮੇ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਗਲਤ ਅਤੇ ਤੱਥ ਵਿਹੂਣੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਭੇਜਣ ਦਾ ਰੂਝਾਨ ਵੱਧਦਾ ਹੈ।
    ਵਟਸਅੱਪ ਉਤੇ ਸੂਝਵਾਨ ਤੰਤਰ ਵੱਲੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਮੁਲਾਜਮਾਂ ਲਈ ਵਰਤੋਂ ਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਪਰ ਬਿਮਾਰ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਦੇ ਕੇ ਜਲਦੀ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਬਿਰਤਾਂਤ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੁੱਝ ਦੱਸਦਾ ਹੈ।ਜੇ ਅਧਿਆਪਕ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੇ ਤਾਂ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਲੱਗ ਜਾਦਾ ਹੈ। ਚਿੱਠੀ ਪੱਤਰ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਦਫਤਰ ਵਿਚ ਰੁਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਹਫੜਾ ਦਫੜੀ ਮਚਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਵਟਸਅੱਪ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈ ਕੇ ਵਟਸਅੱਪ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਾਲਾ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਚਿੱਠੀ ਪੱਤਰ ਦਫਤਰ ਦੇ ਐਡਰੈਸ ਤੇ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਦਫਤਰੀ ਈ.ਮੇਲ ਤੇ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾ ਹੱਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆ ਹਨ।
    ਸਰਕਾਰੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਦੇ ਵਟਸਅੱਪ ਪ੍ਰੋਫਾਇਲ ਤੇ ਅਪਣੀ ਫੋਟੋ ਲਾਉਣੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਬਣਾਈ ਜਾਵੇ। ਇਹ ਸਿਧਾਂਤ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਜਰੂਰੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਸ਼ਕਲ ਤੋਂ ਬੰਦੇ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਚਲ ਸਕੇ। ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਦਫਤਰੀ ਫੋਨ ਅਤੇ ਦਫਤਰੀ ਈ.ਮੇਲਾਂ ਦੀ ਹਾਰਡ ਕਾਪੀ ਰਾਹੀਂ ਸੁਨੇਹੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ। ਇਸ ਨਾਲ ਕਈ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਕੀ ਸੁਧਾਰ ਹੋਣ ਦੀ ਆਸ ਬੱਝੇਗੀ। ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਧੜਾ ਧੜ ਆਉਂਦੇ ਫੋਨਾਂ ਤੋਂ ਦੁੱਖੀ ਹੋ ਜਾਦਾ ਹੈ। ਦਫਤਰੀ ਕੰਮ ਖੂਹ ਖਾਤੇ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਂ ਇਕ ਗੱਲ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣਾ ਉਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਫੋਨ ਕਰੇ ਤਾਂ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਨੂੰ ਚੁੱਕਣ ਵਿਚ ਕੋਈ ਮਨਾਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ।ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਆਉਂਦੇ ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨਾਂ ਵਿਚ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਗਵਾਚ ਹੀ ਜਾਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ ਬਹੁੱਤੇ ਲੋਕ ਗੈਰ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ।ਦਫਤਰੀ ਕੰਮ ਵਿਚ ਵਿਚਾਲੇ ਲਟਕ ਜਾਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨ ਵਰਤਣ ਲਈ ਅਗਵਾਈ ਲੀਹਾਂ ਜਾਰੀ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਜੋ ਫੋਨਾਂ ਵਿਚ ਗਵਾਚਣ ਨਾਲੋ ਆਪਣੇ ਮਹਿਕਮੇ ਦਾ ਕੰਮ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਚੱਲ ਸਕੇ।ਮੋਬਾਇਲ ਅਤੇ ਵੱਟਸਅੱਪ ਜ਼ਰੀਏ ਇਕ ਦੂਜੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਤੇ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੁੱਟਣਾ ਇਕ ਦੱਮ ਬੰਦ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਨਾਲ ਕਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਹੱਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

                                    ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ,
                                    ਅਬਿਆਣਾ ਕਲਾਂ,
                                    98781-11445